Zahiriddin muhammad bobur nomidagi

Vant-Goff  taklif  qildi.  Uning  klassifikatsiyasida  reaksiyaning  normal  borishiga 

halal beruvchi  va uni  murakkablashtiruvchi ta‘sirlar reaksiya  vaqtida ajratiladigan 

issiqlik avtokataliz, idish devorlarining ta‘siri kabilar hisobga olinmagan. 

Vant-Goff  klassifikatsiyasiga  ko‘ra  kimyoviy  reaksiyalar  ikki  xil  alomatiga 

ko‘ra: molekulyarligi va tartibiga ko‘ra klassifikatsiyalanadi. 

Reaksiyaning  molekulyarligi  bir  vaqtda  to‘qnashib,  kimyoviy 

reaksiyaga kirishgan molekulalar turini soni bilan belgilanadi. 

Reaksiyalar  reaksiyaga  kirishgan  molekular  turini  soniga  ko‘ra:  mono 

molekulyar bimolekulyar,trimolekulyar kabi sinflarga bo‘linadi. 

Odatda      uch  molekulyardan  yuqori  molekulyar  reaksiyalar  uchramaydi. 

Uchdan  ortiq  molekulaning  bir  vaqtda  to‘qnashuvi  ehtimoldan  juda  uzoq. 

Trimolekulyar reaksiyalar ham juda kam uchraydi. 

Ko‘pchilik  reaksiyalar  bimolekulyar  bo‘ladi.  Reaksiya  birin-ketin  yoki 

parallel  boradigan  bir  qancha  oddiy  reaksiyalarning  majmuidan  iborat  bo‘ladi. 

Monomolekulyar reaksiyalar- 

Quyidagi sxema bilan ifodalanishi mumkin 

...







C

B

A

  

Bunday  reaksiyalarga  –  ba‘zi  ajralish  reaksiyalari,  molekulalar  ichida 

atomlarning 

qayta 

gruppalanishi, 

izomerlanish 

reaksiyalari 

radioakviv 

parchalanishlar misol bo‘ladi. 

---

14 

 

                                             AsH

2

=As+H

2

 

Birmolekulyar  reaksiyalarning tezligi: