Zahiriddin muhammad bobur nomidagi

Mis  tanqisligida  metabolizim  buzilishi. 

                                                                             III.1. 1-jadval 

Patologiya  

       Metabolitik deffekt 

   Ferment  yetishmasligi 

Axromotrixiya  

  Melani sintezi buzulishi 

Tirozinaza  

Skelet,  kollagen, 

elastin,  yurak – qon tomir  

sistemasini  

shakillanishidagi  

buzilishlar 

   Kollogen  va  elastik   

tolalar  birlashuvi  hosil  

bo`lishini  buzulishi 

    Aminooksidaza   

birlashtiruvchi  to`qima 

     MNS jarohatlanishi 

     Mislin gipoplaziyasi 

  Sitoxrom – S –oksidaza.  

Dofamin – beta – 

gidroksilaza. 

      MNS  jarohatlanishi 

  Katexolamin  sintezi  

buzulishi 

 

---

44 

 

O`z navbatida vitamin A-ning miqdorini ortishi mis va  askorbinoksidazaning faolligini 

pasayishiga  olib  keladi.  Mis  qon  hosil  bo`lish  jarayonida  ishtirok  etdigan  elementdir.  U 

eritrotsitlar  tarkibiga  kirib,  ularning  almashinuviga  va  gemoglobin  sinteziga  ijobiy  ta`sir 

ko`rsatadi  bunda  mis  ta`sirida  temirning  almashinish  jarayonlarining  faollashuvi  kuzatiladi.Mis 

organizmdagi  uglevodlar  almashinuviga  ta`sir  etadi.Masalan,qand  kasalligi  bilan  og`rigan 

bemorlarga  2,5  mg  CuSO

4



5H

2

O    berilganda  ularning  qoni  va  siydikdagi  qand  miqdorining 

kamayishi kuzatiladi. 

Tibbiyotda  CuSO

4



5H

2

O  ning    0,25/li  suvli  eritmasi  antiseptik  eritmasi  sifatida 

ishlatiladi.Uning 1% li eritmasi kamqonlikda qo`llaniladi. Ba`zan bu tuz viteligo (pes)kasalligini 

davolashda 

qo`llanilishi 

mumkin. 

Bundan 

tashqari 

misning 

organizm 

tomonidan 

o`zlashtirilishining  buzilish  ba`zi  irsiy  kasalliklarni  yuzaga  kelishiga  sabab  bo`ladi.  Jumladan 

Menkes  sindromi  X    xromosomalar  bilan  bog`liq  bo`lib  Cu

2+

  ionining  almashinuvining 

buzilishini  keltirib  chiqaradi.  Natijada  buyraklardagi  Cu

2+

  miqdori  keskin  ortadi,  jigar  va  bosh 

miyadagi miqdori esa kamayadi. Bu elementning organizmdagi miqdoriy o`zgarishlari shu organ 

hujayralaridagi  Cu

2+

  ionlarini  bog`lay  oladigan  oqsil  molekulalari  sintezlanishining  genetik 

(irsiy) buzilishi natijasida kelib chiqadi. Irsiy kasalliklardan yana biri Kanavalov-vilson kasalligi 

bo`lib  ,  bunda  qon  zardobidagi  mis  miqdori  normaga  qaraganda  qariyb  ikki  barobar  kamayadi, 

jigardagi  miqdori  esa  keskin  ortib  ketadi.  O’z  navbatida  Cu

2+

  ning  jigardagi  ortiqcha  miqdori 

asta-sekin  yoki  nihoyatda  tez  qonga  ajralib  chiqishi  mumkin.  Natijada  quyidagi  ikki  holat 

kuzatiladi: 

1) 

Misning  asta-sekin  ajralib  chiqish  natijasida    elementning  qon  zardobidagi 

miqdori  normaga  qaraganda  5-10  barobar  ortib  ketadi.Bu  esa  jigar  hujayralarining    yog` 

moddalariga  aylanishiga,  jigar,  bosh  miya  va  boshqa  organlarda  qaytmasdarajadagi  patologik 

holatlar kelib chiqishiga olib keladi. 

2) 

Misning jigar hujayralaridan qonga juda tez ajralib chiqishi katta miqdordagi qizil 

qon  tanachalarining  gemolizlanishiga  olib  keladi.  Bu  esa  organizm  uchun  o`lim  bilan  ham 

tugashi mumkin [21]. 

         3)      Asosiy    mis    saqlovchi  birikmalardan  triazinaza    aminokislotalar  bilan    oraliq 

o`zgarishlarida ishtirok  etadi. Serulloplazmin, oksidaza  xossasiga  ega  bo`lib, kam  plazmasin  

gistaminolitik    faoliyatini    oshiradi.  Cu-ning  organizmdagi  miqdorining  o’zgarishi  natijasida 

xosil bo’ladigan ayrim kasalliklar quyidagi jadvalda ko’rsatilgan: