Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti pedagogika fakulteti

UMUMIY XULOSALAR 

1.  Ta’lim  tizimini  isloh  qilishning  zarurligini  tushunib  yetish,  amaliyotda  ta’lim 

muassasalarini  innovatsion  jarayonlarga  qo‘shilishini  taqozo  etmoqda,  o‘zini  yaratish  imkoni 

mavjud innovatsion maydonda ko‘rish va eng muhimi aniq yangiliklarni o‘zlashtirishdan iborat. 

2.  Bugungi kunda maktab va oliy ta’lim tizimidagi an’anaviy va ommaviy ko‘rinishdagi 

ta’lim va tarbiya jarayonlari o‘rniga ta’lim muassasalari rivojlanishida o‘ziga xos yangilik bo‘lib 

innovatsion jarayonlar kirib kelmoqda.  

3.  Fanni  va  innovatsiyani  kelajakda  rivojlantirish  strategiyasida  “innovatsion  insonni” 

yaratish,  ya’ni ishlashidan qat’iy nazar u innovatsiya va  yangi  bilimlarga moyil bo‘lishi kerak. 

Bugungi kunda zamonaviy innovatsion yaroqlilik yuzaga kelmoqda. 

4.  Hozirda  boshqa  faoliyat  sohalari,  jumladan,  ishlab  chiqarish  rivojlanishining 

innovatsion  yo‘liga  o‘tgach,  ta’lim  sohasi  ularga  faqat  yetakchilarni  tayyorlash  funksiyasini 

bajardi. Lekin aslida esa boshqacha ko‘rinish ko‘zga tashlanadi. Ilgari jamiyat uchun uncha ko‘p 

bo‘lmagan va mustaqil shakllangan innovatorlar yetarli edi.  

5.  An’anaviy  pedagogik  ta’lim  mazmuni  va  tashkil  etishi  jixatidan  aniq  o‘quv  fani 

bo‘yicha mutaxassis o‘qituvchilarni tayyorlashga qaratilgan. Kasbiy-pedagogik tayyorgarlikdagi 

an’anaviy tizimda, faoliyatli yondashuv asosida o‘quv-tarbiyaviy jarayon yotadi va bu jarayonda 

ishtirokchilar  o‘rtasidagi  munosabatlar  sub’ekt-ob’ekt  tarzida  yo‘lga  qo‘yilgan.  Bu  yerda 

sub’ekt-o‘qituvchi ma’lum chegaralangan sharoitda bo‘lib, uning faoliyatini o‘quv reja va o‘quv 

dasturi  boshqaradi  va  hamda  munosabatlar  qat’iy  belgilab  qo‘yilgan.  Ob’ekt-talaba  ma’lum 

darajadagi bilim hajmi bilan chegaralangan. 

6.  O‘qituvchi  va  talaba  o‘rtasidagi  muloqot  namunasining  o‘zgarishi  innovatsion 

faoliyat  shartlaridan  biridir.  Yangi  munosabatlar  an’analarda  bo‘lganidek,  qistovlar,  hukmga 

bo‘ysunish  kabi  unsurlardan  holi  bo‘lishi  lozim.  Ular  tenglarning  hamkorligi,  o‘zaro 

boshqarilishi,  o‘zaro  yordam  shaklida  qurilgan  bo‘lishi  darkor.  Ular  munosabatlaridagi  eng 

muhim xususiyati bu o‘qituvchi va talabaning ijoddagi hamkorligidir. 

7.  O‘qituvchining  innovatsion  faoliyati  o‘z  ichiga  yangilikni  tahlil  qilish  va unga  baho 

berish, kelgusidagi harakatlarning maqsadi va konsepsiyasini shakllantirish, ushbu rejani amalga 

oshirish  va  tahrir  qilish,  samaradorlikka  baho  berishni  qamrab  oladi.  Innovatsion  faoliyatning 

samaradorligi pedagog shaxsiyati bilan belgilanadi.  

8.  Pedagogik  ta’lim  rivojlanishining  zamonaviy  innovatsion  yo‘nalishlarini  ichida 

xususiy  innovatsion  nazariyani  shaxsiy  (xususiy)  yo‘nalishli  ta’lim  sohasidagi  ishlanmalarni, 

ta’limni    tashkiliy-tuzilmaviy  modelini,  ta’limni  ko‘p  darajali  tizimini  rivojlantirishni  ajratib 

ko‘rsatish mumkin. 

9.  Umuman  olganda  ta’limda  individual-ijodiy  va  jamoaviy-ijodiy  faoliyat  sohasida 

 

52 

bugungi  kunga  kelib  sezilarli  tajribalar  to‘plandi,  o‘quv  pedagogik  jarayoni  ishtirokchilari 

o‘rtasida sub’ekt-sub’ekt munosabatlari rivojlanishida o‘zgarishlar sodir bo‘layotganini kuzatish 

mumkin.  Ushbu  tizim  orqali  talabalarni  mustaqil  ishlashga  ishtiyoqi  ortib,  reyting  tizimida 

ularning faol ishtiroki ta’minlansa, ikkinchi tomondan pedagoglar tomonidan talabalar faoliyatini 

boshqarishda metodik madaniyat darajasi o‘sib borishi kuzatiladi. 

TAVSIYALAR 

1. 

Bugungi  kunda  ilg‘or  ta’limiy  yangiliklarni  aniqlash,  ularning  jamg‘armalarini 

tashkil  etish,  sinab  ko‘rish,  pedagogik  amaliyotga  joriy  qilishning,  ilmiy  xulosalarini  ishlab 

chiqish va tatbiq etish tizimini yaratish dolzarb ahamiyatga ega. Shu jihatdan olib qaralganda bu 

borada bir qator izlanishlar, metodik ta’minot yaratilishi maqsadga muvofiq. 

2. 

Ta’limda  o‘qitishni  yangi  texnologiyalar  bilan  mustahkamlab,  tizimli  yondashuv 

asosida uning umumiy samarasini yaxshilashga urinish lozim. Bunday yondashishda innovatsiya 

o‘ylab topilgai «tashqi» chora bo‘lib ko‘rilmaydi, balki chuqur mazmunli talab va tizimni bilish, 

anglab yetilgan qayta tuzish hisoblanadi. 

.                             

 

 

53 

MUNDARIJA 

Kirish............................................................................................................3-6 

 

I  BOB.  Ta’limda  innovatsion  uslublarni  ishlab  chiqish  va  joriy  etishning  ilmiy-nazariy 

asoslari................................................................................................7 

 

1.1. Innovatsiya va u bilan bog‘liq tushunchalarning pedagogik tavsifi...7-14 

 

1.2. Innovatsion faoliyatning muhim  komponentlari..............................14-20 

 

1.3. 

Ta’lim 

tizimida 

innovatsion 

uslublarni 

ishlab 

chiqishning 

zaruriyati............................................................................................................20-24 

 

II  BOB.  Ta’limda  innovatsion  uslublarni  ishlab  chiqish  va  joriy  etishning  o‘ziga  xos 

xususiyatlari hamda pedagogik shart-sharoitlari ..................................25 

 

2.1. O‘qitish jarayonida innovatsion uslublarni ishlab chiqish va joriy etishning tashkiliy 

jihatlari.................................................................................25-31 

 

2.2.  Ta’lim  tizimida  innovatsion  uslublarni  ishlab  chiqishda  yangiliklar  kiritishning 

ahamiyati.........................................................................................31-37 

 

2.3.  Innovatsion  uslublarni  ishlab  chiqish  asosida  ta’limda  o‘qitishni  jadallashtirish, 

individuallashtirish va tabaqalashtirishga erishish....................37-50 

 

2.4. Pedagogik texnologiyada qo‘llaniladigan usul va vositalar..............50-65 

 

Umumiy xulosalar va tavsiyalar..............................................................66-67 

 

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati..........................................................69-70 

 

54 

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YHATI 

1.  O‘zbekiston  Respublikasining  «Ta’lim  to‘g‘risida»  gi  Qonuni.  Barkamol  avlod  – 

O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. T., «Sharq», 1997 yil. 

2.  Kadrlar tayyorlash milliy  dasturi. Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. 

T., «Sharq», 1997 yil. 

3.  Karimov I.A. «O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda» T., «O‘zbekiston» 1999 yil. 

4.  Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. –T.: “Ma’naviyat”, 2008. -176 b. 

5.  Karimov  I.A. O‘zbekiston  mustaqillikka  erishish  ostonasida. –T.:  O‘zbekiston, 2011.  – 440 

b. 

6.  Prezident I.A.Karimovning “Yuksak bilimli va intellektual rivojlangan avlodni tarbiyalash – 

mamlakatni  barqaror  taraqqiy  ettirish  va  modernizatsiya  qilishning  eng  muhim  sharti” 

mavzusidagi Halqaro konferensiyada so‘zlagan nutqidan. – Toshkent, 2012 yil, 17 fevral. 

7.  Azizxo‘jaeva N.N. O‘qituvchi mutaxassisligiga tayyorlash texnologiyasi. –T.: TDPU, 2000. 

– 52 b. 

8.  Goziev Yo.Yo. «Umumiy psixologiya» 1-2-tom.Toshkent-2002y. 

9.  YO‘ldoshev J.  Yangi  pedagogik texnologiya:  yunalishlari,  muammolari, yechimlari.   «Xalq 

ta’limi», 1999 yil, 4-son, 4-11 betlar.   

10. Mahmudov M. O‘quv materialini didaktik loyihalash tizimi. «Pedagogik mahorat», 2002 yil, 

3-son, 3-11 betlar. 

11. Mahmudov  M.  Ta’lim  natijasini  loyihalash.  //  «Pejagogik  mahorat»,  2003  yil,  1-son,  8-10 

betlar. 

12. Nishonova Z.T. Oliy maktab psixologiyasi. Toshkent, 2003y. 

13. Oliy  pedagogik  o‘quv  yurtlarining  o‘quv  jarayoniga  pedagogik  texnologiyalarni  tatbiq 

etishning ilmiy 

asoslari.  Respublika  ilmiy-metodik  konferentsiyasining  materiallari.  –  T.: 

Nizomiy nomidagi TDPU, 2000. 111 b. 

14. Sayidahmedov N. Ta’limda harakatlant iruvchi kuch. «Ma’rifat», 1998 yil, 16 yanvar. 

15. SOROS  xalqaro  ochiq  jamiyatining  «Tanqidiy  fikrlashni  rivojlantirish  asoslari»  fanlararo 

dasturi.  

16. Tulenov J. Gafurov Z. Falsafa. T. «O‘qituvchi» 1997 y. 382 b. 

17. To’raqulov X.A. Ilmiy ijodiyot metodologiyasi. T-2006y. 

18. Farberman  B.L.,  Musina  R.G.,  Jumaboeva  F.A.  Oliy  o‘quv  yurtlarida  o‘qitishning 

zamonaviy usullari. T., 2002 yil. 

19. Falsafa. T., «Sharq» 1999 y. 495 b. 

20. Hasanboev  J.,  Hasanboeva  O.,.To’raqulov  X.A,  Haydarov  M..  Pedagogika  fanidan  izzohli 

lug’at. T-2008y.  

 

55 

21. //www.bilimdon.uz 

22. //www.membrana.ru 

23. //www.ziyonet.uz.