Z. T. Nishanova, N. G. Kamilova, D. U. Abdullayeva, M. X. Xolnazarova

1  G ‘oziyev  E .G ‘.  Ontogenez  psixologiyasi.  —Т.:  Noshir.2011.

287

---

ning  normal  bolishi  mumkin  emas.  0 ‘quvchilardan  faqat  o‘rga- 

nib,  bilib  olishgina  emas,  balki  o'rganib  bilib  olganini  xotirlay 

olish ham talab  etiladi.  0 ‘quv materialini  muayyan  sistema bilan 

xotirlash faqat ixtiyoriy esga tushirish yo‘li bilan bolishi mumkin.

0 ‘quvchilar  tushuncha  va  qoidalarni  ta’riflab  berolmay  qol- 

ganlarida  yoki  ta’riflash  mumkin  bolmagan paytlarda  tasvirlab, 

taqqoslab,  xarakterlab,  misollar  bilan  ko‘rsatib  beradilar.  Dars 

jarayonida  o‘qituvchi  turli  vaziyatlarni  tasavvur  qilishni  so‘ray- 

di.  Bu  holat,  albatta,  biron-bir  yordamchi  qurollar-predmetlar, 

maketlar,  sxemalar  bolgan  taqdirdagina  o‘quvchi  tasavvurini 

rivojlantirishi  mumkin.  Aks  holda  bu  yoshdagi  bolalar  mustaqil 

tasavvur,  harakatlar  qilishga  qiynaladilar.  Kichik  maktab  davri­

da  tasavvur  asosan  bolalar  rasm  chizayotganlarida,  shuningdek, 

ertak  va  hikoyalar  to‘qiyotganlarida  rivojlanadi.  Kichik  mak­

tab  yoshidagi  o‘quvchilar  o‘z xayollari  va  tasavvurlariga  asoslan- 

gan  holda  qiziqarli  ertak  va  hikoyalarni  o‘zlari  mustaqil  ravish­

da to‘qiy oladilar.  Kichik maktab yoshidagi bolalar tasawuri juda 

keng  va  xilma-xil  boladi.  Ayrim  o‘quvchilar  real  borliqni  tasav­

vur  etsalar,  boshqalari  esa  fantastik  obraz  va  vaziyatlarni  tasav­

vur  etadilar.  Shu  bois  kichik  maktab  yoshidagi  bolalarni  realist- 

lar va fantazyorlarga ajratish mumkin.  Bolalar ko‘pincha o‘zlariga