Z. T. Nishanova, N. G. Kamilova, D. U. Abdullayeva, M. X. Xolnazarova

9.3.  J.Piaje  nazariyasining  asosiy  fikrlari  tanqidi

Bolaning  egotsentrik  bilish  pozitsiyasi  fenomeni  mavjudli- 

gi  yoki  juda  bo'lmaganda,  uni  ifodalanishi  chuqurligi  eng  av- 

valo  eksperimental  tadqiq  va  tanqidga  uchraydi.  Shunday  qilib, 

ayrim  tadqiqotchilar  J.Piaje  topshiriqlari  bola  uchun  emotsio- 

nal  qiziqarsiz,  ma’no-mazmunsiz  bo'lgani  bois,  u  uchun  qiyin- 

ligini isbotlashga harakat qilganlar.  Yoki bolalar mantiqiy tuzilish 

mavjud  emasligidan  emas,  balki  savollarda  ifodalangan  fikrlarni 

tushunish  qiyinligi,  ularni  eslab  qololmasligi,  faqatgina  vazifani 

emas,  balki  butun  eksperimental  holatni  yaxlitlikda  o'ziga  xos 

talqin qilishida xatolarga yo'l qo'yadi. Aniqlanishicha,  maktabga­

cha tarbiya yoshidayoq egotsentrizm tendensiyasi aqliy harakatlar 

va  tushunchalarni  P.Ya.Galperin,  L.F.Obuxova  rejali  shakllanti- 

rish  metodi  bo'yicha  maxsus  tashkillashtirilgan  o'qitish  sharoit- 

larida muvaffaqiyat qilinadi.  E’tirof etilishicha,  egotsentrizm yosh 

davri  funksiyasi  sifatida  emas,  balki  bola  faoliyatini  ma’lum  bir

169

---

doirada tashkillashtirish funksiyasi  sifatida talqin qilinishi kerak. 

L.S.Vigotskiy,  V.A.Nedospasova,  E.V.Filippova  egotsentrik  qa- 

ror  kattalarda  qiyin  vaziyatlarda  kuzatilishi  mumkin,  lekin  bu 

adekvat  o'qitishdan o‘tgan bolalarda kuzatilmaydi.