Z. T. Karabayeva



Download 5,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet39/178
Sana31.12.2021
Hajmi5,6 Mb.
#278279
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   178
Bog'liq
toksikologiya

3.6-rasm.  Joseph  va  hamkasblari  tomonidan  ishlab  chiqilgan  zamonaviy  tasnif 
tizimi tashqi kimyoviy moddalar uchun metabolik jarayonning to‘rt keng tarqalgan 
turini  qayd  etadi.  Ko‘rsatilgan  misollar  (masalan,  parasetamol,  benzol,  safrol) 
tasvirlangan reaksiyalar organizmda tegishli birikmalarni hosil qilgan metabolitlar 
umumiy sonining atigi bir kichik majmuidir. 
Birinchi  faza  o‘z  ichiga  tiklovchi  modda  almashinuvini  (metabolizm)  o‘z 


 
 
67 
 
ichiga  oladi.  Bunda  qo‘shimcha  vodorod  atomlari  molekulaga  qo‘shilishi  holati 
kuzatiladi yoki kislorod atomlarining chiqib ketish holati (rasm 3.6.a). Bunga keng 
ko‘lamdagi  misolni  aytadigan  bo‘lsak,  Prontosil  sulfanilamidni  shakllantirishda 
tiklovchi modda almashinuvi bosqichini bosib otadi (3.6-a rasm). 
Sulfanilamid  dori  vositasi  dietilenglikol  bilan  aralashtirilgnda  1930-yillarda 
AQShda  nefrotoksisite  epidemiyasini  keltirib  chiqargan.  Tiklovchi  modda 
almashinuvi  bosqichi  keng  ko‘lamdagi  jarayon  emas,  biroq  ba’zi  hollarda  ayrim 
kimyoviy  moddalarni  toksik  holatga  olib  keladi  va  DNK  ga  zarar  yetkazadi. 
Masalan, saraton kasalligini keltirib chiqaruvchi holat.  
Ichak  mikrobiomasi.    Reduktiv  reaktsiyalar  uchun  kislorod  miqdori  kam 
bo‘lgan  muhit  afzal  bo‘lganligi    bois    bu    jarayon  jigarda  kamdan-kam  hollarda 
uchraydi,  chunki    jigar-ga  doimiy  ravishda  kislorod  bilan  to‘yingan  qon  borib 
turadi.  Bundan  farqli  ravishda  inson  oshqozon-ichak  yo‘lining    quyi  qismlarida 
kislorod  hajmi  ancha  past  darajada  bo‘lib,  bu  anaerobik    mikroorganizmlarining 
ko‘payishiga olib keladi va natijada yangi reduktiv bio-o‘zgarishlar kelib chiqadi.  
An’anaviy  tarzdagi  mikro-biologiya  usullaridan  foydalangan  holda  ovqat 
hazm qilish yo‘lining quyi qismidagi bakteriyalar ko‘payishini qayd etish jarayoni 
bir  qator  qiyinchiliklarni  yuzaga  keltiradi,  biroq  muayyan  bakteriyalarni  aniqlash 
bo‘yiсha  molekulyar  usullarning  mavjudligi    “ichakdagi  mikrobioma”  bo‘yiсha  
tadqiqot      izlanish  ishlarini  olib  borilishini  yengillashtiradi.  Axlat  tahliliga  ko‘ra, 
inson  organizmidan  ahlat  chiqish  yo‘lida  200  atrofida  bakteriyalar  turi  mavjud. 
Garchan  ichak  mikrobiomasi  inson  bilan  bog‘liq  dori  moddalar  almashinuvi 
metabolizmida  kam  ahamiyat  kasb  etsada,  uning  farmakologiya  sohasidagi  ba’zi 
dori vositalari hususiyatlarinini aniqlanishida katta ahamiyatga ega.  
Melamin    ofati.    Melamin  laminat,  qoplamalar,  plastik  va  oshxona  idish-
tovoqlarini  ishlab  chiqarishda    ishlatiladi.  2007-2008-yillarda  melamin  bir  qator 
hayot  uchun  havfli  bo‘lgan  buyrak  jarohati  holatiga  sabab  bo‘lgan  va  bundan 
insonlar  va  hayvonlar  aziyat  chekkanlar.  Oziq-ovqat  mahsulotlari  va  bolalar 
ozuqasi  orqali  ziyon  yetib  borgan.  So‘nggi  ofat  taxminan  249000  xitoy 
go‘daklariga  ziyon  yetkazdi  va  go‘daklarning  50000  dan  ziyodi  kasalhonalarga 


 
 
68 
 
yotqizildi va 6 holat o‘lim bilan yakunlandi. Bu ofatning omili qalbakilashtirilgan 
ozuqa  bo‘lib,  ular  tashxis  qilinganda  melamin  aralashmasi  aniqlangan,  bunga 
sabab  melamin  aralashtirilgan  oziq-ovqat  mahsulotlarida  oqsil  moddasining 
ko‘rsatkichi  asliga  nisbatan  yuqori  chiqishidir.    Bundan  xabardor  bo‘lgan  ba’zi 
noinsof  ishlab  chiqaruvchilar  sifati  past  bo‘lgan  oziq-ovqat  mahsulotlarini  yuqori 
narxda  pullaganlar.  Bu  patologik  holatga  zaif  go‘daklar  organizmi  dosh  bera 
olmagan. 
  
Buyrak  faoliyati  unchalik  yaxshi  bo‘lmagan  kishilarda  melamin  buyrak  va 
qovuq (siydik yoli) da “tosh” cho‘kmasi paydo bo‘lishiga olib keladi. Melamin va 
kyanurik  kislota  orasidagi  kuchli  bog‘lanish  oqibatida  buyrakda  katta  miqdorda 
kristal  chokmalar  paydo  bo‘ladi.
14
  Kalamushlarda  o‘tkazilgan  tajribada  4  kun 
davomida  antibiotiklar  yordamida  muolaja  olib  borilgan  va  natijada  ichak 
bakteriyasi  ahamiyati  o‘z  tasdig‘ini  topgan.  Boshqa  toksik  holatlarda  ham  ichak 
mikrobiomasining  ahamiyatini  belgilashda  tadqiqot  ma’lum  bir  qulayliklarni 
yaratib berdi.   

Download 5,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   178




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish