Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

Markazdan qochma rostlagich 
yukchalar bilan ta‘minlangan bo‘lib, 
ularning chiqiqlariga qiya o‘yiqli plastina joylashadi. Tirsakli valning aylanish-
lar chastotasi oshishi bilan rostlagich yukchalari markazdan qochma kuch 
ta‘sirida o‘zaro ajraladilar va yukchalar shtiftlari plastina o‘yiqlarida siljib, uni 
va unga ulangan mushtchani yetakchi valning aylanish yo‘nalishi bo‘ylab bu-
radi. Natijada mushtcha uzgich kontaktlarini erta ajratadi va yondirishni ilgar-
ilatish burchagi kattalashadi. Dvigatelning issiqlik rejimiga, quvvatiga va 
tejamkorligiga ta‘sir etuvchi yondirishni ilgarilatishning optimal burchagi ish 
sharoitlariga qarab tanlangan bo‘lishi lozim. 
Avtomobillardagi 
uzgich 
taqsimlagichga 
markazdan 
qochma 
rostlagichdan tashqari 
vakuum rostlagichi 
o‘rnatilgan bo‘ladi. U yondirishni 
ilgarilatish burchagini dvigatel yuklamasiga qarab o‘zgartirishga xizmat qiladi. 
Prujina joylashgan vakuum rostlagichining bo‘shlig‘i drossel zaslonkasi 
yuqorisidagi korbyuratorning aralashtirish kamerasiga naycha yordamida 
ulangan, ikkinchi tomondan esa atmosferaga tutashgan. Diafragmaga uzgich-
ning qo‘zg‘aluvchan diskiga bog‘liq bo‘lgan tortqi mahkamlangan.
Dvigatelning yuklamasi kamayganda drossel zaslonkasi yopiladi va di-
afragma tortqi bilan birga karbyuratordan naycha orqali uzatiladigan siyraklan-
ish ta‘sirida chapga siljiydi hamda uzgichning qo‘zg‘aluvchan plastinasini 
mushtcha aylanishiga qarama-qarshi tomonga aylantiradi. Bunda yondirishni 
ilgarilatish burchagi kattalashadi. Yuklama oshgan sayin drossel zaslonkasi 
ochiladi, naychadagi siyraklanish kamayadi va diafragma prujina ta‘sirida 
qo‘zg‘aluvchan diskli tortqini yondirishni ilgarilatish burchagini kichraytirib 
siljitadi.
Oktan-korrektor 
o‘t oldirishni ilgarilatish burchagini yonilg‘ining oktan 
soniga qarab kul bilan o‘zgartirish uchun xizmat qiladi. Yondirishni ilgarilatish 
burchagini tirsakli valning burilish burchagiga qarab +12° atrofida 
o‘zgartiriladi. Yondirishni ilgarilatish burchagini o‘zgartirish uchun plasti-
nalarni mahkamlovchi bolt bo‘shatiladi va uzgich-taqsimlagich korpusi 
rostlash gaykalarini burab zarur tomonga buriladi. Keyin mahkamlash bolti bu-
rab qotiriladi. Oktan-korrektor shkalasining bitta bo‘linmasi yondirishni ilgar-
ilatish burchagini 2° ga o‘zgartirish imkonini beradi. Shunday qilib uzgich 
taqsimlagichda yondirishni ilgarilatish burchagini o‘zgartirishga oid uchta 
qurilma mustaqil ishlaydi. Markazdan qochirma rostlagich mushtchali vakuum 
rostlagichi uzgichning qo‘zg‘aluvchan diskini va oktan-korrektor esa korpusini 
buradi.