Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

 

Sintetik panelli to‟shamalar
- bu to‘shamalar alyuminy panellarga 
qo‘yilgan vazifani to‘liq bajaradi. Bundan tashqari ushbu panellarni uzoq 
masofalargacha quyib boorish mumkin, ular yengil, arzon va o‘ta qulaydir. 
Sintetik panellarni o‘lchamlari quyidagicha: 2x1 metr va 3x1 metr. 
2.11-rasm. Havo kemasi transportyori

---

2.12-rasm. Sitetik to’shamalar 
 
Yuk ko‟tarish moslamasi
– stroplar to‘plami ushbu yuk ko‘tarish mos-
lamasiga biriktiriladi.
Alyuminiy to‟shama
– ko‘p hollarda havo kemalari halokati, uni uchish-
qo‘nish yo‘lagidan tashqariga chiqib ketishi bilan bog‘liq bo‘lgan hollarda 
qo‘llaniladi. Ushbu hollarda havo kemasiga qutqaruv mashinalari va qutqaruv 
uskunalarini yaqinlashishi uchun alyuminiy panellardan to‘shama hosil qilish 
orqali amalga oshiriladi. Alyuminiy panel yengil bo‘lgani sababli to‘shama 
hosil qilish ko‘p kuch talab qilmaydi va samarali foyda beradi. 
Fyuzelajni ko‟tarish tizimi 
Fyuzelajni ko‘tarish – asisiy shassi yaroqsiz kelganda yuz beradi, bunday 
holatlar juda kamdan-kam kuzatiladi. Aeroportdagi tahlillarda biz tez-tez 
oldingi shassidagi nosozliklarni kuzatamiz. Va bu holatni biz unchali-
kahamiyatsiz deb baholashimiz mumkin. Agar asosiy shassida nosozlik bo‘lsa, 
uchish-qo‘nish yo‘laklariga katta zrar va talofat keltiradi va bunday holat avia-
kompaniyani millionlab iqtisodiy zararga olib keladi. 
Yirik havo kemalarini ko‟tarishni yangi tizimi 
AMS kompaniyasi fyuzelaj ko‘tarishni yangi tizimini yaratdi va tajribada 
sinab ko‘rdi. Bu tizim asosan A-380 havo kemasi va boshqa keng fyuzelajli 
havo kemalarini xavfsiz ko‘tarilishini ta‘minlaydi. 
Ushbu ko‘tarish tizimi zamonaviy Airbus va Boeing havo kemalarini 
qutqarish uchun qo‘yilgan talablarga to‘liq javob beradi va quyidagi xislatlari 
bilan ajralib turadi: 

---


Ushbu tizimi Airbus va Boeing havo kemalari uchun 
mo‘ljallangan 

Tizim havo kemasini istalgan joyga qulay tarzda ko‘chirishga 
xizmat qiladi 

Har bir o‘qqa tushadigan yuklanish 177%, maksimal ishlash 
yuklanishiga teng 

Ko‘tarish tizimi deyarli barcha tijorat havo kemalari uchun 
qo‘llanilishi mumkin 

Ko‘tarish konstruksiyasini ketma-ketlikda o‘rnatishning yetuk 
uslubi hisoblanadi.