Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

 
2.9-rasm. Havo kemasini ko’taruvchi havo yostiqchalari
Umumiy boshqaruv pulti 
Umumiy boshqarish pulti havo yostiqchasini havo to‘ldirilishini nazorat 
qilish uchun ishlatiladi. Oddiy, lekin samarali konstruksiya iqtisodiy tomondan 
beziyon boshqaruvni, havo to‘ldirish va ko‘tarilish jarayonini ta‘minlab beradi. 
Har bir boshqaruv paneli har bir havo yostiqchsini havo bilan to‘ldirilishi va 
undagi bosimni ushlab turilish jarayonida operator kuzatib turadi.
Havo yostiqchasining har bir elementidagi bosim, panelga o‘tkazilgan 
bosim ko‘rsatkichi orqali nazorat qilinadi.
Bundan tashqari uskunani bir kishi qiyinchiliksiz foydalanishi mumkin. 
Uskuna havo kemasini 3 metr balandlikka ko‘tarishga imkon beradi. 
 
§ 2.10 Havo kemalarini favqulotda holatlarda xizmat ko‟rsatuvchi 
vositalar 
 
Havo kemasini ko‟tarish uchun osma arqon (strop) 
Strop
– havo kemasini ko‘tarish uchun xizmat qiluvchi vosita bo‘lib, 
stropning kamarlari o‘rash orqali maxkamlanadi.

---

2.10-rasm. Havo kemasini ko’taruvchi osma arqon 
 
Havo kemalari uchun transportyor 
―AMS Systems Engineering‖ kompaniyasi havo kemalarining qo‘nish 
shassilarini nosozliklar kelib chiqqan vaqtlarda, bunday hodisalarga chora 
ko‘rish maqsadida kompaniya muhandislarining sayi harakatlari bilan ko‘p 
g‘ildirakli transportyorni yaratishga muvoffaq bo‘lishdi. Ushbu transpotryor 
yordamida harakatlanishdan yiroq bo‘lgan havo kemalarini tezlik bilan voqea 
joyidan ko‘chirishga imkon beradi.
Har bir transportyorning konstruksiyasi 40000 kg yuklanishga mos-
lashtirilgan. Shuningdek 4,5 m x 2,3 m maydonga joylashib, har bir 
transportyordan foydalangan holda hamma havo ustunlari yuk ko‘tarish quvva-
ti 30000-40000 kg ni tashkil etadi. Shu yo‘l bilan ushbu transportyor yordami-
da havo kemasini mavjud bo‘lgan barcha holatlardan chiqarish mumkin.
Transportyor uchish-qo‘nish yo‘lagida yoki qattiq gruntli yerda ishlashga 
mo‘ljallangan. Shunga qaramasdan, agar havo kemasi g‘ildiraklari transportyor 
yurolmaydigan yerga joylashgan bo‘lsa, AMS ning murakkab jarayonli dasturi 
orqali havo kemasini joyidan qo‘zg‘atishi mumkin. Havo kemasi qattiq qopla-
mali joyga keltirilgandan so‘ng yana transportyor orqali kerakli joyga ko‘chirib 
o‘tkazish mumkin.

---

Transportyorning konstruksiyasi 
oddiy va egiluvchan qo‘zg‘alishlarni 
quyidagi imkoniyatlar orqali amalga 
oshiradi.

Havo kemasi ostidan ko‘p 
tarmoqli yo‘nalishlar orqali amalga 
oshirish 

Shatak 
yo‘nalishini 
o‘zgartirish 

Qattiq va yumshoq qoplama-
li grunt yo‘laklarda kotarish imkoniyati 

Barcha 
standart 
havo 
yostiqchalarini 
yuk ko‘tara olish 
qobiliyati 

Barcha 
transportyordan 
shatakka olish imkoniyati 

To‘g‘ri 
harakatlanishni 
ta‘minlash uchun g‘ildirak yo‘nalishini 
bir yo‘nalishga qulfkash imkoniyati 

Minimal texnik ko‘rikka 
muxtojlik 

Havo kemasini ostidan qisqa 
balandlikda 
ko‘tarib 
joyidan 
qo‘zg‘atish imkoniyati 
Shubha yo‘qki, ushbu 
transportyor yordamida havo kemasi 
ham iqtisodiy jihatdan qulay, ham ko‘p 
funksiyaligi bilan ajralib turadi.