Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar



Download 7,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/252
Sana06.01.2022
Hajmi7,26 Mb.
#322513
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   252
Bog'liq
fayl 1625 20210826

Galenit 
–  qo’rg’oshinli  ruda.  Rangi  kulrang,  metallsimon,  kulrang-  qora 
yaltiroqli,  qattiqligi  2-  3,  zichligi  7,2-7,6  gr/sm
3
  ulanish  tekisligi  mukammal,  azot 
kislotasida  eriydi.  Galenit  gidrotermal  jarayonida  hosil  bo’ladi  va  ko’pincha 
ohaktoshlar  orasida  uchraydi.  Galenit  eng  muhim  qo’rg’oshin  rudasidir. 
Qo’rg’oshindan  tashqari  oq  sariq  bo’yoqlar  tayyorlashda  hamda,  metallarni 
sirlashda foydalaniladi.  
 
Galloidlar 
–  bu  turga  kiruvchi  minerallar  xloridlar  hamda  ftoridlar. 
Turkumlaridan iborat bo’lib, ular orasida eng ko’p tarqalgan minerallar galit (tosh 
tuzi)  hamda  flyuorit  hisoblanadi.  Ularning  hosil  bo’lishi  suvli  eritmalar  bilan 
bog’liqdir. 
 
Galit
 (tosh tuzi) ko’pincha dengiz va ko’l cho’kindilari orasida uchraydi. 
Galit  toza  holda  oq  rangda  b’lib,  shaffof,  mo’rt  ulanish  tekisligi  o’ta  mukammal, 
qattiqligi  2,  solishtirma  og’irligi  2,1  –  2,2  gr/sm
3
.  Galit  suvda  tez  eriydi,  lekin 
elektr  nurini  o’tkazmaydi.  Galit  muhim  oziq  –  ovqat  mahsuloti,  hamda  oziq  – 
ovqat  mahsulotini  saqlash  vositasi.  Undan  xlorid  kislotasi,  xlor,  sodalar,  natriy 
ishqori  hamda,  natriy  elementlari  olishda  qo’llaniladi.  Galitdan  to’qimachilik, 
elektrotexnika sanoatlarida ham foydalaniladi.  
 
Flyuorit
  bu  mineral  tabiatda  har  xil:  sariq,  yashil,  havorang, 
gunafsharanglarda  uchraydi.  Uning  qattiqligi  4,  ulanish  tekisligi  mukammal, 
solishtirma  og’irligi  3-3,2  gr/sm
3
  ,  shishasimon  yaltiroqlikka  ega.  Flyuorit 
ko’pincha  gidrotermal  jarayonida  paydo  bo’lib,  ba’zan  cho’kindi  tog’  jinslarida 
ham  uchraydi.  Uning  juda  ko’p  qismi  metallurgiyada  tez  eriydigan  shlaklar  olish 


53 
 
 
uchun  ishlatiladi.  Undan  ftor  olish  sanoatida  hamda,  oynalarga  bezak  berishda 
foydalaniladi. 
 
14-rasm. Flyuorit 
 
 
Fosfatlar
 – fosfor kislotasining tuzlari bo’lib, ularga juda ko’p minerallar 
kiradi.  Ulardan  apatit  va  fosforitlar  tog’  jinsini  hosil  qiluvchi  minerallar 
hisoblanadi.  
 
Apatit
  –  sariq,  ko’kish-yashil,  siyohrang,  qizil  jigarrang,  oq-yashil, 
kulrang  ranglarda  uchraydi.  Yaltiroqligi  shishasimon,  yog’li  ,  zichligi  3,18  gr/sm
3
 
qattiqligi  5.  Apatit  noteksi  ba’zan  chig’anoqsimon  yuzalar  hosil  qilib  sinadi, 
ulanish  tekisligi  mukammal  emas.  Apatit  sun’iy  o’gitlar  tayyorlashda,  kimyo 
sanoatida  har  xil  tuzlar  olishda,  kulolchilik  sanoatida  chinni  ishlab  chiqarushda 
qo’lladiniladi.  
 
Fosforit
  –  dengiz  cho’kindisi  bo’lib,  tarkibi  jihatidan  apatitga  yaqin. 
Tarkibida  kvarts,  karbonat,  glukonit  va  gil  donalarining  aralashmalarini  saqlaydi. 
Rangi jigarrang, oq, kulrang, sariq, jigarrang qora, yog’li yaltiroqlikka ega, zichligi 
3-  3,2  gr/sm
3
,  qattiqligi  2-5.  Fosforit  ham  sun’iy  o’g’it  tayyorlashda,  fosfor 
kislotasi olishda foydalaniladi. 
 
Sof  elementlar
.  Minerallarning  bu  turiga  platina,  oltin,  kumush,  olmos, 
grafit, oltingugurt va mis kiradi. Bu minerallar bir kimyoviy elementdan yoki ikki 
elementdan  tashkil  topadi.  Bu  elementlar  tabiatda  juda  kam  tarqalgan,  ulardan 
grafitni tog’ jinslari tarkibida uchratish mumkin.  


54 
 
 
 
Grafitning
  rangi  kulrang,  qora  yaltiroqligi  metallsimon,  yog’li  yumshoq 
sinishi  donador,  tekis.  Grafit  yuqori  haroratda  vulqon  otilishidan  hosil  bo’ladi.  U 
magmatik (granit) va metamorfik (slanets, marmar, gneysda) tog’ jisnlari tarkibida 
uchraydi.  Sanoatda  qalamlar,  elektrodlar  ishlab  chiqarishda,  bo’yoqchilikda 
qo’llaniladi.  
 

Download 7,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish