Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

Tundra  tuprog'i.
  Bu  tuproq    juda  ham  yosh  hisoblanadi,  chunki  u 
muzliklardan  xalos  bo’lgan  yerlarda  yaqinda  paydo  bo’lgan.  Tundra  yerning 
tuzilishi,  iqlim  sharoitiga  qarab  kam  bo’lingan  bo’lib,  morena  yotqiziqlari 
saqlangan. Bu yerning tuzilishida eng ko’p tarqalgan juda kam to’lsiqinsimon suv 
ayirg'ichli  yassi  tog'lar  bo’lib,  ba'zi  yerlarda  juda  baland  bo’lmagan  egri-bugri 
qatorlar  ko’zga  tashlanadi.  Tundra  mintaqasining  o’ziga  xos  xususiyatlaridan  biri 
sovuq  iqlim  sharoitidir.  Bu  yerda  yoz  juda  kam  bo’lib  (2  oycha),  qish    keskin 
bo’ladi, gohida yozdan so’ng kuz davri bo’lmasdan qish keladi. Yozning qisqaligi, 
qishning  sovuqligi  va  doimiy  muzlik  bo’lishi  bu  yerlarda  o’rmon  bo’lmasligi 
sabablaridan  biri  hisoblanadi.  Doimiy  muzlikning  bo’lishi  tuproq    yuqori 
qatlamlarining  namlanishiga  va  suvning  ushlanib  qolishiga  olib  keladi.  Doimiy 
muz qatlamining suv o’tkazmasligi tufayli suv pastga shimilmaydi. Yer yuzasining 
tekis  bo’lishi  ustki  suv  oqimining  hosil  bo’lishini  qiyinlashtiradi,  tundraning 
bunday iqlim sharoiti va geologik tuzilishi tuproqning botqoqlanishiga olib keladi. 
Tundra  tuprog'i  qavatining  qalinligi  kam.  Tuproqning  yuqori  qavati  torflardan 
iborat  bo’lib, 10-45 sm chuqurlikda tub tog' jinsiga o’tadi. Yirik donali gruntlarda 
torf  qatlami  bo’lmaydi.  Bunday  mintaqalarda  yirik  toshli,  shag'al  va  qumli 
tuproqlar uchraydi. 
Yuzasidagi  namlikning  ko’pligi,  doimiy  muzlik  qavatining  bo’lishi  tundra 
mintaqasida yo’l qurilish ishlarini olib borishni qiyinlashtiradi.