Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar



Download 7,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet122/252
Sana06.01.2022
Hajmi7,26 Mb.
#322513
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   252
Bog'liq
fayl 1625 20210826

Gruntlarda  yutish  hodisasi: 
juda  yupqa  zarrachalardan  tashkil  topgan 
gruntlarning  asosiy  xususiyatlaridan  biri  -  atrofdagi  eritmalardan  boshqa 
moddalarni  o’ziga  tortib  olish  xususiyatidir.  Bu  vaqtda  faqatgina  erigan  moddalar 
emas,  balki  suvdagi  loyqalangan  moddalar  ham  o’ziga  tortib  olish  xususiyatiga 
ega.  Bu  zarrachalar  gruntlarning  yirikroq  donalari  bilan  ham  mustahkam 
bog’langan  bo’lib,  ularni  mexanik  yo’l  bilan  ajratish  mumkin  emas.  Tabiatda 
yuzasi  toza  bo’lgan  zarrachalar  uchramaydi.  Ko’pincha  yirik  donalar  usti  kolloid 
zarrachalar bilan kirlangan bo’ladi. Shu sababli gruntlarda kolloid zarrachalar yirik 
donalar ustida bir tekis tarqalgan, natijada ular ham kolloid xususiyatga ega bo’lib 
qoladi.  Grunt  qanchalik  gilli  bo’lsa,  uning  fizik,  mexanik  va  fizik-kimyoviy  va 
kimyoviy  xususiyatlariga  shunchalik  ta’sir  etadi.  Eritmalardan  moddalarni  tortib 
olish  xususiyatiga  qarab  yirik  olim  K.K.  Gedroyts  gruntlarning  yutish 
xususiyatlarini  quyidagi  turlarga  ajratadi:  1)  mexanik,  2)  fizik,  3)  fizik-kimyoviy, 
4) kimyoviy, 5) biologik. 
 
Mexanik yutish
 xususiyati gruntlarning g’ovaklari bilan bog’langan bo’ladi, 
bu gruntlarda suv o’tayotganda zarrachalar suvdagi loyqalangan moddalarni ushlab 
qolishidan  iboratdir.  M.  M.  Filotov  tekshirishlariga  ko’ra,  mexanik  yutish  o’zida 
suvni yaxshi o’tkazuvchi g’ovakli tog’ jinslarida ro’y berib, u g’ovaklarni loyqalar 
bilan  betkilib  qolishiga  olib  keladi.  Bu  hodisani  avtomobil  yo’lining  zamini  qum 
bo’lganda uchratish mumkin. 
 
Fizik  yutish
  xususiyati  gruntlarda  zarrachalar  ustida  erkin  energiya 
bo’lganda  ro’y  beradi,  zarrachalar  eritmalardan  tortish  kuchi  orqali  moddalarni 
o’ziga  tortib  olish  bilan  harakatlanadi.  Fizik  yutish  natijasida  grunt  zarrachalari 
ustida  eritmalardan  olingan  moddalardan  tashkil  topgan  qavat  hosil  bo’ladi,  bu 
qavatning xususiyatlari gruntlarning mustahkamligiga ta’sir etadi. 
 

Download 7,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish