Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar



Download 7,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet124/252
Sana06.01.2022
Hajmi7,26 Mb.
#322513
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   252
Bog'liq
fayl 1625 20210826

Kimyoviy yutish – 
xususiyati gruntlarni eritmalar orqali suvda erimaydigan 
tuzlar bilan to’yintirishdan iborat. 
 
Biologik  yutish 
xususiyati  uning  tarkibida  o’simlik  va  hayvonot 
qoldiqlarining  yig’ilishi  bilan  tavsiflanadi,  asosan,  tuproq  hosil  bo’lish  jarayoni 
bilan bog’liq. Bu xususiyat ham gruntlarning qurilish xossasini o’zgartirishga olib 
keladi.                                                                 
Granulometrik 
tarkibni 
aniqlash 
usullari. 
Hozirgi vaqtda granulometrik tarkibni aniqlashni bir necha 
usullari  mavjud.  Quyida  ana  shu  usullardan  ba’zilarini 
ko’rib chiqamiz.  
 
Elak  usuli
  –  bu  usul  eng  oddiy  usullardan  biri 
bo’lib,  gruntni  teshiklari  har  xil  kattalikdagi  elaklar  yig’indisidan  o’tkazishga 
asoslanadi.  Buning  uchun  gruntdan  olingan  namunaning  umumiy  miqdori  tortib 
olinadi.  So’ngra  elaklar  yig’masi,  ko’zlarining  diametri  kattadan  kichikka  tomon 
ketma-ket  joylashtirilib,  tortilgan  namuna  ulardan  o’tkaziladi.  Har  bir  elakda 
qolgan  qoldiq  alohida-alohida  tortib  olinadi  va  foiz  miqdori  quyidagicha 
aniqlanadi.
   
 
 
 
 
 
 
 
P
n
= q
n
 /Q* 100% 
buyerda:   P
n
 – fraksiya’ning foiz miqdori; 
q
n
 – elakda qolgan qoldiqning og’irligi;                     
Q – namunaning umumiy og’irligi. 


162 
 
 
 
59 – rasm. Gruntlarning granulometrik tarkibini  
ifodalovchi chizma 
 
 
Bu  usul  orqali  diametri  0,1  mm  dan  katta  bo’lgan  fraksiyalar  aniqlanib, 
asosan  qum,  shag’al  kabi  gruntlarning  granulometrik  tarkibini  aniqlashda 
ishlatiladi. 
Granulometrik tarkib natijalarini aniq ko’rish hamda hisoblash ishlari uchun 
uning  egri  chizig’i  chizmasi  chiziladi.  Granulometrik  tarkibning  egri  chizig’ini 
chizish  uchun  to’g’ri  burchakli  koordinatalar  sistemasining  gorizontal  o’qiga 
donachalarning  diametri,  vertikal  o’qiga  ega  o’zidan  kichik  bo’lgan  fraksiyalar 
miqdorining  umumiy  yig’indisi  foiz  hisobida  qo’yiladi.  Ko’pincha,  egri  chiziqli 
chizish  uchun  tayyor  yarim  logorifmik  masshtabli  chizmadan  foydalaniladi  (60-
rasm).  Granulometrik  tarkibning  egri  chizig’i  tuzilgandan  so’ng,  gruntning  har 
xillik  koeffitsienti  aniqlanadi.  Bu  koeffitsient,  chizmadan  foydalangan  holda, 
quyidagi ifoda orqali aniqlanadi: 
K
n

 
bu yerda: 
 – umumiy miqdori 60% dan kichik bo’lgan donalarning diametri; 
 – umumiy miqdori 10% dan kichik bo’lgan donalarning diametri. 
 
Bu kattaliklar granulometrik egri chizig’i orqali topiladi.  
 
Har  xillik  koeffitsientining    (K
n
)  miqdori  qanchalik  katta  bo’lsa,  grunt 
shunchalik  har  xil  o’lchamdagi  donalardan  tashkil  topgan  bo’ladi.    Chet  el 


163 
 
 
tajribalari  asosida  gruntlarning  granulometrik  tarkibi  quyidagi  ko’rinishda 
bo’ladi
10

 
Gruntlar granulometrik tarkibiga qarab turlarga ajratiladi, ya’ni tasniflanadi. 
Hozirgi  vaqtda  juda  ko’p  tasniflar  mavjud  bo’lib,  quyida  shulardan  ba’zilari 
berilgan (16-jadval). 

Download 7,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish