Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

Dala 
sharoitida
suv 
o’tkazuvchanlikni  aniqlash  uchun  burg’u 
quduqlaridan  suvni  uzluksiz  tortib  olish  usuli  yoki  tog’  jinslariga  suv  yuborish 
yo’li bilan aniqlanadi.  
 
Yer osti suvini yer yuzasiga chiqarish uchun bir quduqdan yoki bir necha 
quduqlardan  foydalaniladi.  Bu  usullar  bilan  suv  o’tkazuvchanlikni  aniqlash, 
quduqlardan ma’lum bir vaqt oralig’ida tortib olinayotgan oqim sarfi deb ataluvchi 
kattalikni  aniqlashga  asoslangan.  Suvli  qatlamning  ko’ndalang  kesimidan  vaqt 
birligida oqib o’tayotgan suv miqdori oqim sarfi deb ataladi va Q bilan belgilanadi. 
 
Suvni  tortib  olish  deganda,  quduqlardan  suvni  nasoslar  yordamida 
chiqarib  olish  tushuniladi.  Suvni  uzluksiz  tortib  olish  natjiasida  burg’u  qudug’i 
atrofida  suvning  sathi  voronkaga  o’hshab  pasayadi.  Suv  sathining  bunday 
pasayishi depression voronka deb,uning uzunligi esa depression voronkaning ta’sir 
radiusi deb yuritiladi va “R” bilan belgilanadi.
 

---

98 
 
 
 
40 – rasm. Tugallangan burg’u qudug’i 
 
 
Suv  sarfi  kattaligi  quduqning  turiga  qarab  turli  ifodalar  orqali  topiladi. 
Agar  burg’u  qudug’i  suv  o’tkazmaydigan  qatlamgacha  qazilgan  bo’lsa,  bunday 
quduqni  tugallangan  quduqlar  deb  ataladi.  Agar  quduqdagi  suv  o’tkazmaydigan 
qavatdan  birmuncha  yuqorida  qolsa,  unda  bu  quduq  tugallanmagan  quduq  deb 
ataladi. 
 
Tugallangan quduqlar uchun suv sarfu quyidagi ifoda orqali topiladi.  
 
Bu yerda:Q – quduqning suv sarfi miqdori, m
3
/sutka,  
K
f
 – suv o’tkazuvchanlik koeffitsiyenti,  
H – suvli qavat qalinligi, m, 
h – quduqdagi suv sathi,m 
r – quduqning radiusi,m 
 
Tugallanmagan  quduqlarga  suv  faqat  devorlaridan  emas,  balki  pastki 
qismidan ham kelib quyiladi. 
 
41 – rasm. Tugallanmagan burg’u qudug’i 
 

---

99 
 
 
 
Suvsiz  tog’  jinslarining  suv  o’tkazuvchanlik  qobiliyatini  aniqlash  uchun 
ularga  suv  yuborish  usllaridan  foydalanib,  suv  o’tkazuvchanlik  koeffitsiyenti 
aniqlanadi.  
 
Inshootlarni  loyihalashda  hisoblash  ishlari  uchun  tog’  jinslari  turlariga 
qarab o’rtacha suv o’tkazuvchanlik koeffitsiyenti miqdorini olish mumkin: