Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

artezian  quduqlari
,  suvni  esa 
artezian  suvlari 
deb 
ataladi. 

---

91 
 
 
 
Agar  suvning  gidrostatik  bosimi  kichik  bo’lsa,  qachonki,  suvli  qavat 
hammasi  suvga  to’lmasa,  unda  bu  suvlarni  quduq  orqali  ochilganda,  suv  ma’lum 
balandlikka  quduq  bo’ylab  ko’tariladi.  Lekin  yer  yuzasiga  otilib  chiqmaydi.  Suv 
yuzasiga ko’tarilgan yuza 
pyezometrik yuza
deb ataladi.  
 
Suvli  qavatlar  qalinligi,  tarkibi  jihatidan  har  xil  bo’lishi  mumkin.  Yer 
qobig’ida bir necha qavat qatlamlararo suv qavatlarini uchratish mumkin. 
 
Yoriq  suvlari  – 
bu  suvlar  mustahkam  magmatik  va  metamorfik  va 
cho’kindi  tog’  jinslaridan  –  ohaktosh,  dolomit,  qumtoshlarning  yoriqlarida  hosil 
bo’ladi. Yoriqlari bor bo’lgan tog’ jinslari yer ustki suvlarini yaxshi shimadi va yer 
osti suvlari hosil bo’ladi. Shu sababli tog’ jinslarida yoriqlar ko’p bo’lgan joylarda 
katta  miqdorda  yer  osti  suvlari  bo’lishi  mumkin.  Yoriq  suvlari  ham  bosimli, 
bosimsiz bo’ladi. Bir joyning o’zida ham, bosimli ham bosimsiz suvlarni uchratish 
mumkin.  Yoriq  suvlarining  chuqurligi  har  xil  tog’  jinslarida  ulardagi  yoriqlarni 
chuqurligiga qarab turlicha bo’ladi. 
 
 
 
 
 
36-rasm. Yoriq suvlarining ko’rinishi 
 
Yoriq  suvlarining  harakati  tog’  jinslaridagi  yoriqlarning  hajmiga  va 
miqdoriga  qarab  har  xil  bo’ladi.  Tektonik  harakatlar    natijasida  hosil  bo’lgan 
yoriqlarning ko’pchiligida yoriq suvlarini uchratish mumkin. Shu sababli yoriqlari 
bo’lgan  tog’  jinslari    ustiga  inshoot  qurayotganda,  albatta  yer  osti  suvlarini 
uchratish mumkinligini hisobga olish kerak.