Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

Yer  usti  suvlarini  tartibga  solish 
ishlari  atmosfera  yog’inlari  va  boshqa  yer 
usti suvlarining tog’ yon bag’rida to’xtab qolishiga, ularning betartib oqishiga yo’l 
qo’ymaslikdan iborat. Buning uchun qor va yomg’ir suvlarini yig’ib, ariqlar orqali 
ko’chki  hosil  bo’lishi  mumkin  bo’lgan  joydan  boshqa  joyda  oqizish,  daraxtlar 
o’tqazish, yonbag’irlarni tekislash lozim. 
Suvga  to’yingan  tog’  jinslarining  suvini  qochirish. 
Yuqorida  aytib 
o’tilganidek, ko’pgina, ko’chkilarning hosil bo’lishida asosiy sabab yer osti suvlari 
hisoblanadi.  Shuning  uchun  yer  osti  suvlarining  yuzasini  zovurlar  yordamida 
pasaytirish  yo’li  bilan  tog’  jinslarining  namligi  kamaytiriladi.  Yer  osti  suvlarini 
yig’ib, boshqa joylarga yo’naltirilgan qurilmalar zovurlar deb ataladi. Bu zovurlar 
yer  osti  suvining  yer  yuzasidan  qancha chuqurlikda  yotganligiga  qarab  gorizontal 
va  tik  zovurlar  bo’lishi  mumkin,  ba’zi  hollarda  bu  zovurlar  birgalikda  qurilishi 
mumkin.  Gorizontal  zovurlar  yer  osti  suvining  sathi  yer  yuzasiga  yaqin  bo’lgan 

---

332 
 
 
joylarda  qurilib,  ular  yer  osti  suvlari  bilan  birgalikda  atmosfera  yog’inlarini  ham 
to’plab boshqa, ko’chki hosil bo’lmaydigan joylarga oqizish vazifasini bajaradi.