|
3.4. Standartlash sohasida me’yoriy hujjatlarning toifalari,
standartlar turlari
Standartni ishlatilishiga qarab standartlash organ va xizmatlari
turli darajagabo'linadi:
— xalqaro standart (daviatlar aro);
— milliy standart (davlat ichida);
— davlat standard;
— tarm oq standarti.
0 ‘zbekiston Respublikasida standartlash ishlarini “0 ‘zstandart”
davlat Agentligi olib boradi.
42
0 ‘zbekiston Respublikasi hududida standartlash — obyektlariga
nisbatan talablam i belgilaydigan
m e ’yoriy hujjatlarning quyidagi
toifalari
amal qiladi:
— Mustaqil Davlatlar ham do‘stligining xalqaro standartlari
(ГО СТ);
— 0 ‘zbekiston Respublikasi standartlari ( 0 ‘z RS);
— texnik shartlar ( 0 ‘z TSh);
— birlashmalar, firmalar, konsernlar, korxona va boshqa
xo'jalik subyektlari standartlari ( 0 ‘z S);
— xorijiy mamlakatlar (G M P, ISO, xalqaro Farm akopeya-
lar, M EK va boshqalar) ning xalqaro mintaqaviy va milliy
standartlari.
1. Sobiq SSSRning davlat standartlari
(ГОСТ) — M DH
davlatlarining davlatlar aro standartlari — Rossiya va boshqa
davlatlar tom onidan qabul qilingan milliy standartlash idoralari
Farmoyishi asosida o ‘zgartirilmasdan ishlatishga ruxsat berilgan.
Masalan: 1973-yilda tibbiy asboblar b o ‘yicha 1926-73 ГОСТ
belgilab qo‘yilgan, ya’ni asboblarni sinash usullari, rusumlash,
qadoqlash qoidalari, tashish va saqlash usullari belgilangan.
O m m abop bog‘lash ashyoiari, kesuvchi va qisuvchi asboblar,
bir martalik shprislar va hokazolar b o ‘yicha ham ГОСТ lar
mavjud.
2. 0 ‘zbekiston Respublikasining davlat standartlari
( 0 ‘z Dst)
— o m m ab o p m ah su lo tlar u c h u n b elg ilan ad i, 0 ‘zb ek isto n
Respublikasi hududida (“ М едицинские изделия” , 2003-yil 17-
m artda joriy etilgan) davlat boshqaruv idoralari, xo‘jalik yurituvchi
subyektlar tom onidan qo‘llanishga majburdir.
3. Milliy standartlar —
respublika standartlash milliy idorasi
tom onidan qabul qilingan bo‘lib, ular mahsulot, xizmatlarga ishlab
chiqariladi.
Milliy standartlar toifalariga quyidagilar kiritilgan:
Tarmoq standartlari
ushbu sohaning barcha korxonalari,
shuningdek soha mahsulotlaridan foydalanuvchi korxonalar va
boshqa tarm oqlarga mansub tashkilotlar uchun majburiydir.
Masalan, tibbiyot texnikasi tarm og‘i tibbiy-texnik vositalarini
ishlab chiqaruvchi barcha korxonalarni qam rab oladi.
43
Korxona standarti —
korxona tom onidan tayyorlanadi va
qabul qilinadi. Tovarlam i ishlab chiqarish jarayonini o ‘ziga xos
xususiyatlarini aks ettiradigan hujjat bo'lib, o ‘z ichida sifatiga
qo ‘yiladigan talablam i mujassam ettiradi (ГО С Т va tarm oq
standartlari talablaridan past bo‘lmasligi kerak).
T ayyor tib b iy to v a rla r sifa tin i n a z o ra t qilish am alg a
oshiriladigan asosiy m e’yoriy hujjat, bu —
Texnik shartlar ( 0 ‘z
TSH).
Tibbiy buyumlarga nisbatan TSh da quyidagilar belgilanadi:
a) buyumning vazifasi;
b) toifalash;
d) asosiy oichov-hajm lari;
e) texnik talablar;
0 butlanganlik;
g) qabul qilish qoidalari va sinov usullari;
h) rusumlash, qadoqlash va saqlash.
Tibbiyot asboblariga nisbatan texnik sh artlard a avvalo
tayyorlanishi lozim b o ‘lgan ashyo, m azkur ashyoning TOCTga
taalluqli rusum i, term ik ishlov berilganidan keyingi m ustah-
kamligi, ishlov berish ko‘rsatkichlari ko‘rsatiladi. Asbobning
funksional vazifasi bilan aniqlanadigan talablar va TShlarning har
bir talabini tekshirishda qo‘llaniladigan tekshirish va sinov usullari
bayon etiladi. M asalan, pichoqlar va skalpellar o ‘tkir bo‘lishi
lozim, ularga m azkur o ‘tkirlikning tekshirish muayyan usullari
keltiriladi.
“ Buyumlaming butlanganligi” bo‘limida buyumlar to ‘plamiga
kiradigan buyum lar ro ‘yxati: g ‘ilof, ehtiyot qism lar, butlash,
ajratish va tozalash uchun asboblar, shuningdek texnik hujjatlar
(yorliq, pasport yoki formular) beriladi.
“Qabul qilish qoidalari va sinov usullari” bo‘limida qabul qilish
va sinov usullari, shuningdek taqdim etilgan asbob-uskunalaming
tekshiriladigan foizi, yaroqsizlik shartlari ko‘rsatiladi.
“ R usum lash, qadoqlash va saqlash” b o ‘lim ida qutilarga
buyumlardan qanchasini solish, qutiga yorliq yopishtirilish haqida
ko‘rsatmalar beriladi. Odatda, qutida tayyorlovchi korxona nomi,
buyum turi, TSH raqami, donalar miqdori, ishlab chiqarilgan
44
yili ko‘rsatiladi. M azkur boMimda qadoqlash talablari va saqlash
shartlari ham bayon etiladi.
M amlakatlar o ‘rtasida tovar, shu jum ladan tibbiy tovarlami
keng ayirboshlashning rivojlanishi munosabati bilan standartlarni
xalqaro darajada ishlab chiqish zarurati tug‘ilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
