‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

IX—XII asrlar musulmon sharqi, xususan 0 ‘rta Osiyo xalqlari
tabiiy-ilmiy va ijtimoiy-falsafiy fikrlarining rivojiga o ‘zining buyuk
hissasini qo‘shgan qomusiy olimlardan yana biri Abu Ali ibn
Abdulloh ibn Sino (980— 1037-yillar)dir.
Abu Ali ibn Sino Buxoro yaqinidagi Afshona qishlog‘ida tug‘ilib, 
so‘ng Buxoroda o ‘qib ulg‘aydi. Bu yerda u turli ustozlardan ta ’lim 
olib, o ‘z davri ilmlari: m atem atika, mantiq, astronomiya, huquq- 
shunoslik, fizika, kimyo, falsafa kabi dunyoviy ilmlarni chuqur 
o'rgandi. Ayniqsa, u tibbiyot ilmini katta qiziqish bilan egallaydi. 
Tabobat saboqlari unga shu qadar kuchli ta ’sir qiladiki, 16 yoshga 
kirganda bu soha ilmlarini nazariy o ‘zlashtirish bilan cheklanmay, 
balki amaliy tibbiyot bilan shug‘ullanib, tabiblik ham qila boshlaydi. 
Abu Ali ibn Sino 18 yoshga to ‘lganda juda ko‘p ilm sohalarini 
egallagan va bu sohalarga oid asarlar yarata boshlagan.
Abu Ali ibn Sino o ‘z davrining barcha ilg‘or ta ’limotlarini, 
xususan: qadimgi Hind, Yunon, Turon, nihoyat o ‘rta asr arab 
uyg‘onish davri, 0 ‘rta Osiyo ilmiy merosi bilan chuqur tanishib, 
ularni o ‘z dunyoqarashi asosida umumlashtirgan. U o'zidan oldin 
o ‘tgan Sharq olim lari A l-X orazm iy, A l-K indiy, A r-R oziy, 
Forobiy asarlari bilan birga, qadimgi yunon olimlari: G alen, 
G ippokrat, Evklid, Arximed, Pifagor, Porfiriy, Platon, Aristotel
60

---

asarlarini ham chuqur o ‘rganadi. Ayniqsa, Forobiyning asarlari,
uning falsafiy va ijtimoiy qarashlariga katta ta’sir ko'rsatdi. Natijada,
Abu Ali ibn Sino tibbiyot, falsafa, qator tabiiy-ilmiy fanlar,
ijtimoiy-gumanitar bilimlar sohalarida falsafiy mazmundagi ко‘plab
asarlar muallifi, mashhur qomusiy olim bo‘lib yetishdi.
U 450 dan ortiq asarlar yozgan. Lekin, bizga ulardan faqat