‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

madaniyatga uy-joy, kiyim-bosh, uy-ro‘zg‘or buyumlari, iste’mol
vositalari deb ataladigan hodisalar ham kiradi. Bularsiz m a’lum
bir xalq madaniyati, uning tarixiy taraqqiyotining turli bosqichlarida
o'ziga xoslik haqida t o ‘g ‘ri f.kr yuritish m um kin emas.
M a’naviy madaniyat esa — m a’naviy ishlab chiqarish, ijtim oiy
ong shakllarini yaratish bilan b o g ‘liq b o ‘lgan faoliyatning barcha
sohalarini qamrab oladi. M a’naviy madaniyat nam oyon b o ‘lishining
turli shakllari har xil tasavvurlar va g ‘oyalar, nazariyalar va
ta’lim otlar, ilm iy bilim lar va san’at asarlari, axloqiy va huquqiy
norm alar, falsafiy, siyosiy qarashlar, m ifologiya, din va hok azo-
lardan iborat. Bu lam ing barchasi o ‘z - o ‘zidan paydo bo'lm aydi,
balki, tarixiy taraqqiyotning m a ’lum bosqichida turgan va o ‘zaro
m uayyan m unosabatlarga kirishgan kishilar tom onidan yaratiladi.
Bundan ko'rinib turibdiki, m a ’naviy m adaniyat m a ’naviy faoliyat
natijasi sifatida kelib chiqayotgan hodisalam igina em as, balki ularni
yaratish jarayonida kishilar o ‘rtasida yuzaga keladigan m unosa­
batlarni ifodalash uchun ham xizm at qiladi.
M oddiy va m a’naviy m adaniyat bir-biri bilan uzviy bog'liq,
ularning o ‘rtasidagi farqlar nisbiydir. Birinchidan,
har ikkalasi
ham madaniyat ekanligini unutm aslik kerak. Ikkinchidan,
inson
218

---

fa o liy a tin in g
m ahsu li 
b o ‘Igan k o 'p g in a
n a rsa la r ham aqliy, 
m a’naviy, 
ham jism oniy m ehnatning natijasi sifatida paydo b o ‘ladi. 
B oshqacha aytganda, m o ddiy m ad an iy at in son ning m uayyan 
g'oyalari, bilim lari, m aqsadlarining nam o y o n b o ‘lishidir. Ayni 
paytda, har qanday m a ’naviy m adaniyat m ahsuli ham obyektiv- 
lashuvi, o ‘zining m oddiy (yozuv, n utq , rasm , haykal va h.k. 
shakllarda) ifodasini to p m o g ‘i lozim.