‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

tushuncha, hukm
va 
xulosa
shakllarida, xullas, 
f ik r
shaklida in ’ikos eta boshlaydi.
N atijada, odam d a abstrakt tafakkur q aro r topadi. A bstrakt 
tafakkur obyektiv olamdagi narsa va hodisalarning odam miyasidagi 
m avhum lashgan, um um lashgan va, ayni vaqtda, konkretlashgan 
tushuncha, hukm va xulosa shakllaridagi fikriy in ’ikosidir. Shunday 
qilib, o d am va jam iy atn in g rivojlanib b o rish i bilan ong ham
rivojlanib, til bilan birga taraqqiy etib, ijtim oiylashib boradi. Ong 
inson m iyasida sodir b o ‘lsa ham o ‘z m ohiyati jih atid an ijtim oiy 
hodisadir. Ijtimoiy ongning muayyan qadriyatlarga tayangan, inson 
kamoloti va jam iyat taraqqiyotiga ijobiy ta ’sir ko‘rsatadigan shakllari 
m a ’n aviya t
deb ataladi. Ong va m a ’naviyat borliqning o ‘ziga xos 
shaklidir.
2- §. Ijtimoiy ong va ma’naviyat
Falsafaning o'ziga xos jihatlaridan kelib chiqqan holda m a ’naviy 
borliq m asalasini 
„ijtim oiy o n g “
tush u nch asi orqali tahlil etam iz. 
Ijtim oiy ong m azm u n i jih a tid a n keng, m a ’naviyat esa u n ing 
qadriyat darajasiga ko'tarilgan shaklidir. Ijtim oiy ong shakllari 
m a’naviyat darajasiga k o ‘tarilgandagina jam iyat taraqqiyotiga ijobiy 
ta ’sir etadi.
Ijtimoiy ong jam iyat ongi sifatida ijtimoiy borliqning in’ikosidan 
iboratdir. Bir b utun jam iyat ana shu ijtim oiy borliq va ijtimoiy 
ongning birligidan iborat. Ijtim oiy borliq jam iy atn in g m oddiy 
hayotini, ijtim oiy ong esa uning m a ’naviy hayoti asosini tashkil 
qiladi. Jam iyatning m oddiy hayoti m oddiy ishlab chiqarishning,
195

---

m a ’naviy hayoti esa m a ’naviy ishlab chiqarishning m ahsulidir. 
Jam iy at m od diy h ay o tin in g asosida m oddiy ishlab ch iq arish
yotganidek, ja m iy at m a ’naviy hay otining asosida jam iy atn in g
m a’naviy ishlab chiqarishi yotadi. Ijtim oiy ong va uning shakllari 
ayni shu m a ’naviy ishlab chiqarish tufayli yuzaga keladi.