‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

2 - §. Inson antroposotsiogenez jarayonining mahsuli
F aylasuflar inson m u am m o sin i asrlar davom ida o ‘rganib, 
J n so n — a q lli m a v j u d o t “, J n so n
— 
o ‘z i n i - o ‘z i a n g lo v c h i
m avjudot“, Jnson
— 
та ’naviy va erkin m avjudot“
degan xulosalarga 
keldilar. Lekin, shuni alohida ta ’kidlash zarurki, insonga xos aql- 
farosat, o ‘zin i-o ‘zi anglash, m a ’naviy erkinlik birdaniga shakllangan 
em as. O dam ning paydo b o iis h i uzoq yillar davom etgan tadrijiy 
jarayondir. O dam zodning paydo b o ‘lishi (antropogenez) va m a’lum 
b ir jam iyatga birlashish (sotsiogenez) jarayoni, olim larni guvohlik 
berishicha, tax m inan 3—3,5 m illion yil davom etgan. Shuning 
u c h u n ham antro po g en ez va sotsiogenez yagona bir jaray o n n in g
ajralm as 
ikki 
tom o nidir.
A ntropogenez 
jaray on id a m eh n at asosiy rol o ‘ynaydi. M eh nat 
tufayli 
inson 
o 'zi yashayotgan tabiiy m u h itni o'zgartiradi, m oddiy 
va m a ’naviy boyliklar yaratadi, hatto o ‘zini ham o ‘zgartiradi. Inson 
organizm dagi sof fiziologik funksiyalar — q o i va oyoqlarning, 
bosh va b arm oqlar, to g ‘aylar, paylar, suyak va m uskullarning 
taraqqiy etishi ham bevosita m ehnat bilan b o g iiq b o ‘lgan. B undan 
ta sh q a ri, m e h n a t in so n n i n afaq at jism o n iy , balki m a ’naviy, 
m adaniy taraqqiyoti u c h u n ham asosiy shart-sh aroit vazifasini 
bajardi. M ehnat tufayli inson tabiatga faol t a ’sir etdi, m eh n at 
qurollari yasash va ulam i takom illashtirish m untazam davom etdi.
M ehnat qurollarini yaratish
— inson ijtim oiy faoliyatining o ‘q 
to m irid ir. M a ’lu m o tla rg a q arag an d a, inson m e h n a t quro llari 
yaratishni boshlaganiga bir, bir yarim m illion yil b o ig a n . Inson
180

---

dastlabki m ehn at qurollarini ov qilish, b o shq ach a