Ichki ilashmalar.
Konstruktiv
nuqtayi
nazardan tashqi ilashmali tishli uzatmalami
ishlatishning iloji bo‘lmagan holda, ular ichki
tishli ilashma bilan almashtiriladi. 7.6-shaklda
tishlari g ‘ildirak ichida joylashgan silindrik tishli
g‘ildirakning shartli tasviri ko‘rsatilgan. Bunday
g‘ildiraklarda tishning qalinligi va o‘yiqlarining
kengligi tashqi ilashma tishli g‘ildiraklamikiga
o‘xshash bo‘ladi. Ichki tishli ilashmalar g‘ildiragi
yetaklanuvchi
hisoblanadi.
Silindrik tishli ilashma tasviri.
Tishli ilashmalarda boshlang‘ich ay
lanalar o‘zaro urinma qilib chiziladi. Bu yerda boshlang‘ich aylanalarning
biri
dp
ikkinchisi
d2
deb belgilanadi (7.7- shakl).
Masalan, moduli
m=
5, tishlaming soni
z=
12,
z= 20
berilgan silindirik
tishli uzatma chizmasi quyidagicha chiziladi:
1) ikkala g‘ildiraklar orasidagi
masofa
0 ; 0 2 =aw=(d, +dj
:2= (60+100) :2=
=80 aniqlab olinadi.
2) boshlang‘ich
aylana
(dp d2
) lar bir-biriga urintirib chiziladi
(7.7-shakl,
a).
3) tashqi (chiqiqlar) J va ichki (o‘yiqlar)
d.
aylanalar diametrlarining
radiuslariga mos holda
ha
va
hf
lami qo‘shib chiziladi (7.7-shakl,
b).
4) qolgan konstmktiv yasashlami jadvalda keltirilgan tenglamalar
orqali barcha parametrlari aniqlanib chiziladi (7.7-shakl,
d).
a)
b)
d)
7.7-shakl.
Bir g ‘ildirakning tashqi aylanasi bilan ikkinchi g'ildirakning ich
ki aylanasi orasida radial tirqish hosil bo‘ladi.
Qirqimda tishlar qirqil-
magandek tasvirlanadi. Standartga muofiq yetaklovchi g‘ildirakning
tishi yetaklanuvchi g‘ildirakning tishi oldida tasvirlanadi. Shunga ko‘ra,
yetaklanuvchi g‘ildirak tishining tashqi aylanasi qismi shitrix chiziqda
tasvirlanadi. G ‘ildiraklaming tores, y a’ni chapdan ko‘rinishida tashqi
aylanalar o‘zaro kesishish joyida ham asosiy tutash chiziqda tasvirlanadi.
Tashqi va ichki aylanalar orasidagi tirqish bir xil 0,25
-m
ga teng bo‘ladi.
Tishli g ‘ildirak ilashmalari chizmasida tishlaming yo‘nalishi ilashmadagi
bitta g‘ildirakda, ko‘pincha, shestemyada ko‘rsatiladi (7.8-shakl,
a, b, cl).
Ichki ilashmada (7.9-shakl) katta tishli g ‘ildirak ichida joylashgan
kichik tishli g ‘ildirak tishlari silindirik tishli g‘ildirak tishlariga o‘xshagan
bo‘ladi. Katta g‘idirak o ‘yiqlari ichki g ‘ildirak tishlarining profiliga mos
bo‘ladi. Tashqi va ichki ilashmalarda silindirik
tishli ilashmalar bir xil
ishni bajaradi va ular bir xil parametrlarda chiziladi. Bu yerda ichki
kichik g‘ildirak yetaklovchi hisoblanadi.
Evolventa profilli tishning bir qancha afzalliklari bilan bir qatorda
kamchiliklari ham mavjud. Qavariq profil bilan u tutashayotgan
tishlaming urinish zonasida egrilik radiusi katta bo‘lmaydi.
Tishlar
ishlagan vaqtda urinish zonasida davriy ravishda ezuvchi kuchlanish
hosil bo‘ladi. Qayta-qayta takrorlanish natijasida ezuvchi kuchlanish
tishlar yon sirtining uvalanib ketishiga sabab bo‘ladi, ya’ni charchash
ishlangan shestemy ali uzatmalar
evolventa
profilli uzatmalarga
nisbatan
kuch
(nagruzka)ni
2-3 marta ko‘p qabul qiladi.
Urinish evolventasimon chiziqli
tishlamiM. L. Novikov nuqtaviy
kontakt bo‘yicha kuchni tishlar
sirtiga
tarqatib
yuboruvchi
p
=
icr...jo°
ilashmaga almashtirdi. Tishlar
7.10-shakl.
profili aylanaga yaqin egri chi
ziq bo‘lib, yetaklovchi g‘il-
diraklarda tishi qavariq, yetaklanuvchisida botiq bo‘ladi (7.10-shakl).
Bunda bir tishning boshqa bir tishga tegib turgan yuzasi ko‘payadi,
demak, tishlarda kuchlanish kamayadi. Novikov sistemasidagi g ‘il-
diraklar qiyshiq tishli va tishlari vint shaklida bo‘lib,
bu hoi ravon
ishlashga yordam beradi.
holatini paydo qiladi. Bunday
holat kelib chiqmasligi uchun
urinish zonasidagi kuchlanishni
kamaytirish lozim bo‘ladi. Bu
masalani M. L. Novikov hal
qiladi va u
Novikov ilashishi
deb ataladi. Bu ilashish asosida
Normal kesimli doiradan iborat qiyshiq kesilgan vintsimon val (tish
shunday shaklga ega) g‘ildirakning tores sirtiga chiqqanda egri chiziqlari
hosil bo‘ladi. Novikov tishli ilashmani chizishda barcha parametrlari
modul
m
va tishlar soni z ga muvofiq aniqlanadi. Boshlang‘ich aylana
diametri: shestemyada
dn =mzp
g‘ildirakda
dn2=mzp
tashqi aylana
diametri: shestemyada
dtn=dnl+2,3m,
g‘ildirakda
dinJ=dn2,
ichki aylana
diametri: shestemyada
din=dn =0,lm,
g ‘ildirakda
dM2=dn2- 26m,
o‘qlari
orasidagi masofa
aw
=
, g‘ildirakning eni
b=(0,2-0,4)aw,
tishlar
soni z/=(10-60)cosP ga muvofiq topiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
