‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

4-§. Makedoniyalik Aleksandr davlatining parchalanishi
M akedoniyalik Aleksandr davlati va uning parehalanib
ketishining sabablari. 
Yunonlarning istilolari natijasida Bolqon 
yarim orolidan Hind daryosigacha, Sirdaryo bo'ylaridan Hind 
okeani sohillarigacha ch o 'zilg an g 'o y a t katta m aydonda A leksan­
dr boshliq yunon-m akedon saltanati vujudga keladi. Sharq yurishi 
tugagach, A leksandr B obilda qolib, buyuk saltanati poytaxtini shu 
yerda barpo qiladi. Bu davlatning m aydoni Eron davlatiga qara- 
ganda ham katta edi. Sharq yurishidan keyin M akedoniyalik Alek­
sandr Suzada katta bayram tantanasini o 'tkaib , unda 10000 askar 
m ahalliy ayollarga uylantiriladi. Bayram dan keyin A leksandr dav­
latning ichki ishlari bilan shug'ullanib, o 'z i orzu qilgan g'arbiy 
yurishga ham tayyorgarlik ko'radi. Shu vaqtda M esopotam iyadagi 
O pis shahrida m akedoniyalik askarlarning q o 'z g 'o lo n i b o 'lib o 'ta- 
di. A leksandr bu q o 'z g 'o lo n n i shafqatsizlik bilan bostiradi. Shuni 
ham ta ’kidlash kerakki, A leksandr Sharq urushiga ketish oldidan 
o 'z qarindoshi A ntipatrni M akedoniya hokim i etib tayinlagan edi. 
A ntipatr M akedoniyada o 'z bilganicha ish tutar, A leksandrga itoat 
etishni xohlam as edi. A leksandr uni Bobilga chaqiradi. II Bobil- 
ga kelishni xohlam ay, o 'g i i Iollani yuboradi. Iolla Bobilga kelib 
katta ziyofat beradi. Ziyofatdan keyin A leksandr o g 'ir kasal b o'lib
qoladi. Ziyofatning o 'n ikkinchi kuni u vafot etadi. Bu voqea m. av. 
323-yilda b o ig a n . Bu vaqtda A leksandr endi 34 yoshga kirgan edi. 
U ni A ntipatrning o 'g 'li Iolla zaharlagan b o 'ls a kerak degan tax- 
m inlar bor. B a’zi m a iu m o tla rg a qaraganda, u bezgak kasalidan va­
fot etgan. M akedoniyalik A leksandrni M isrdagi Tskandariya shah- 
riga olib borib ko'm adilar. A leksandr dafn etilm asidan ilgariroq 
uning lashkarboshilari v a yordam chilari o 'rtasid a toj-taxt uchun 
janjal boshlanib ketadi. M akedoniyalik A leksandr saltanati o 'rn id a
280

---

bir qancha podsholiklar vujudga keladi. A leksandrning eng nufuz-
li d o ‘stlari va sarkardalari bu m am lakatlarning podsholari b o iib
oladilar. K o 'p o im a y bu podsholiklar o ita s id a qonli jan glar bosh- 
lanib ketadi. Bu qonli janglarning butun o g ir lig i m ehnatkash xalq 
yelkasiga tushgan edi.
Shu tariqa bosqinchilar istilosi natijasida Misr, K ichik Osiyo, 
Eron, shuningdek, Turon v a H indistonning bir qism i yunon va 
m akedoniyalik quldorlar asoratiga tusliib qoladi.