‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Qadimgi Hindiston tarixiga oid manbalar va tarixnavislik.
Qadimgi Hindiston haqidagi vozma manbalar. 
M oddiy m adani- 
yat yodgorliklar, ayniqsa yilnom a tarzidagi tarixiy asarlarning ka- 
inligi H indiston tarixining qadim gi davrini o ig a n is h n i birm uncha 
qiyinlashtirdi. A m m o qadim gi H indistonda ham o ‘tm ishni o ‘rga- 
nishga qiziqish b o ig a n .
M asalan, xitoylik buddizm ta rg ib o tc h isi Syuan Szyanning 
yozishicha. H indistonning har bir viloyatida m uhim voqealarni yo- 
zuvchi m axsus m ansabdorlar b o ig a n . XII asrda K olxan tom onidan 
yaratilgan tarixiy asarda qadim gi podsholar xronikalari yilnom achi- 
lari haqida gapirilgan. Bularning ham m asi albatta hindlarning 
o 'tm ish g a qiziqqanligidan darak beradi.
M.av. 1 m ingyillikning o ita la rig a c h a Yevropada H indiston 
haqida hech nim a m a iu m b o im a g a n . A ham oniylar Eron saltanati­
ning vujudga kelishi bilan vaziyat o ‘zgargan. Chunki o ‘sha davr­
da H indistonning shim oli-g‘arb qism i va Elladaning sharqiy qism i 
ham Eron tarkibiga kirgan. Shundan boshlab H indiston tarixiga 
qiziqish kuchaygan. Yunon tarixchisi G erodot o ‘zining “Tarix” ki- 
tobida H indistonga oid b a ’zi m alum otlarni yozib qoldirgan. Lekin 
uning o ‘zi H indistonda b o im ag a n lig i sababli faktlarni solishtira 
olm agan.
A leksandr M akedonskiyning H indistonga bostirib kirishi, tash ­
qi dunyo bilan H indistonning aloqasini kengaytirgan. A leksan- 
drning safdoshlari - Nearx. Ptolemey, A ristobul bu yurish haqida 
yozib qoldirganlar. A ntik dunyo m ualliflaridan Strabon o ‘zining 
“G eografiya” asarida, A rrian '‘A leksandr A nabasisi” va “ H indis­
ton” degan asarlarida m am lakat tarixiga oid m a iu m o tla m i yozib 
qoldirganlar. Ular bu asarlarni yozishda M egasfenning 'in d ik a ” 
asaridan foydalangan. M egasfen Salavka N ikatom ing C handragup- 
ta huzuridagi elchisi b o ig a n .

---

H indistonning siyosiy v a ijtim oiy tuzum i, m adaniyati, ayniq- 
sa dini haqidagi m anbalar xitoylik Fa Syan asarlarida ham saqla- 
nib qolgan. U H indistonda m ilodiy 3 9 9 -4 1 1-yillarda b o 'lib , o 'zi 
k o 'rgan narsalarni yozgan. K eyingi davrga taalluqli b o ig a n man- 
balarning ichida eng qiziqarlisi O 'rta O siyoning buyuk olimi Be- 
runiyning "H indiston" asaridir. B u asarda H indiston m adaniyatiga 
oid, xalqim iz m rm ushiga oid qim m atli m a'lum otlar bor.
X IX asrda H indistonni Yevropa m ustam lakachilari bosib oladi­
lar. Shu vaqtdan boshlab uning yodgorliklari o 'rg an ila boshiangan. 
Ingliz tadqiqotchisi U .X ons sanskrit tilidagi qadimgi hind yozuv 
yodgorliklarini, jum ladan "M anu qonunlari”ni ingliz tiliga tarjim a 
qilgan. U birinchi b o 'lib sanskrit tili yunon va lotin tillari bilan ya- 
qinligini aytgan.
X IX
as m ing birinchi yarm ida bu fikrni nem is olimi F.Bonn ilmiy 
asosda tasdiqlab bergan. H indiston tarixini o'rg an ishd a 1874-yildan 
\
\
v 
boshlab 
chiqarila
N 
boshlagan 
"Вен-