‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ill 
- I 
asr), Katta Pliniy (mil. 
I 
asr), Klavdiy Ptolomey (mil. 
I 
asr) va bosh- 
qalarning asarlarida qadimgi arablar va Arabiston haqida ko'pgina 
m a’lumotlar uchraydi.
Qadimgi Arabiston tarixining o‘rganilishi. 
Qadimgi Arabis­
ton tarixini o ‘rganish sayyohlarning ishidan boshiangan. Sayyohlar 
Arabistonning turli joylaridan epigrafik va etnografik kai'tografik 
m a’lumotlar to‘playdilar, arxeologik yodgorliklarning xarobalarini 
chizmaga ola boshlaydilar.
Arabiston tarixini o ‘rganiishda K. Nibur, I.L. Burkxardta, fran- 
suz J. Galyavi, avstriyalik E. Glazer, G. A. Vallinaning xizmatlari
192

---

katta. J. Galyavi Janubiy Arabistondan 700, E. Glazyer 1800 dan 
ortiq yozuv naraunalarini to ‘plashgan. IJ.G. Zeetsen, G. Vassman,
A. Faxri. X. Nami, A. Jamm va boshqalar ham epigrafik yozuvlami 
topish. o ’qish va nashr qilish. ularning sanasini aniqlash ishlari- 
ga o^zlarining munosib hissalarini qo'shganlar. Xorijiy mamlakat 
olimlaridan M. Lidzbarskiy, N. Rodokanakis, J. Pirenn, A. Jamm, 
M. Xyofner. A. Biston qadimgi Arabiston tarixini o ’rganish ishiga 
katta hissa qo'shgan.
Arabistonda arxeologik tadqiqot ishlari yaxshi rivojlanmagan. 
Ammo Iordaniya orti. Janubiy Falastin va Shimoli-g‘arbdagi yod- 
gorliklar bilan N. Glyuka boshliq ekspeditsiya katta ishlarni olib 
boradilar. Shuningdek. nemis. fransuz va avstriya ekspeditsiyalari- 
ning arxeologlari Nabatey qadimiyatini o‘rganganlar. XX asrning 
50-60-yillarida Janubiy Arabistonda F.P. Olbrayt, A.Jaimn kabi 
mashhur arxeologlar rahbarligida amerika ekspeditsiyasi samarali 
ish olib bordi. Ular Sabi poytaxti Maribda va Katabana poytaxti 
Timna va uning atroflaridagi yodgorlikda arxeologik qazish ishla­
rini olib boradilar.
Shuni ta'kidlash kerakki. qadimgi arab tarixiga oid dastlabki 
asarlar XIX asr oxirlarida yaratiladi. Bu ishlarni amalga oshirish 
ishiga S. Xyurgrone, E. Glazerlar o'zlarining munosib hissalarini 
qoLshganlar.
Qadimgi Arabiston tarixi bilan Belgiya, Avstriya, AQSh va bosh­
qa mamlakatlarning olimlari, xususan G. Visman. D. Nilsen, G.J. Rik- 
mansi, J. Pirenn, M. Xyofnyer va A. Bitaklar jiddiy shugMllanganlar.
XIX va XX asrlarda rus sayyohlari, diplomatlari va olimlari 
ham Arabiston tarixi bilan qiziqqanlar. Bu jihatdan I.Y. Krachkovs- 
kiy. N.V. Pigulevskaya va boshqa olimlar arabshunoslik va sabeis- 
tika ishlariga o ‘zlarining munosib hissalarini qo'shganlar.
So'nggi yillarda G.M. Bauer, A.G. Lundin, I.Sh. Shifman, M.B. 
Piotrovskiy kabi mashhur olimlar Arabistonning qadimgi tarixi 
haqida maqolalar. katta-katta asarlar va monografiy alar yaratdilar.