‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Xitoyning eng qadimgi aholisi va ularning mashg'uloti. 
X i­
toyning qulay geografik m uhiti bu yerlarda ju d a qadim zam onlar- 
dan boshlab ibtidoiy va qadim gi odam larning yashashlari uchun 
im kon bergan. A rxeolog va antropologlarning bergan m a’lumot- 
lariga k o 'ra, X itoy hududidan ibtidoiy va qadim gi davrga m ansub 
yodgorliklar topilgan. B ular orasida bundan 6 0 0 -5 0 0 m ing yil il-
294

---

gari yashagan sinantrop - xitoy odam i va Lantyan kabi odam lar- 
ning m anzil-m akonlari diqqatga sazovordir. Ibtidoiy davrga raan- 
sub yodgorliklar X itoyning ju d a k o 'p jo ylaridan topilib, ularning 
madaniy qatlam i o ‘rganilgan. Ayni paytda X itoyning ham m a jo y i- 
dan qadim gi, so 'n g g i paleolit, m ezolit, neolit, eneolit, je z va qa­
dim gi davriga oid k o 'p lab arxeologik yodgorliklar topilgan. Bu 
yodgorliklarni tekshirgan arxeolog, antropolog olim lar X itoy­
da ju d a qadim zam ondan boshlab ibtidoiy va qadimgi odam lar 
yashaganligini isbotlab berdilar. K eyinchalik aholi k o 'p ay a borib 
X itoyning k o 'p joylariga borib joylashgan. Shuningdek, X itoyga 
shim ol, janubi-sharqdan xilm a-xil u ru g‘ va qabilalar kirib kelib 
joylashganlar.
M .av. IV -V m ingyilliklarda X uanxe daryosining o 'rta oqim i- 
da bir necha neolitik m adaniy m arkazlar paydo b o'lgan. X itoyning 
sharqiy sohillari - Szyansu va C hjeszyan provinsiyalarida k ash f 
clilgan Sinlyangan m adaniyati keyinchalik "S harqiy” nom li etnos- 
larning paydo b o 'lish ig a zam in yaratgan. O 'sh a davrda X uanxe 
daiyosining bosh in n o g 'i Veyxe vodiysida mashhur. Yanshao neo­
litik dehqonehilik m adaniyati paydo b o 'lib, xitoy xalqining eng 
qadim gi ajdodlari asosi, bir qism i esa tibet-birm a etnoslarining 
shakllanishiga sabab bo 'lgan. “Yanshao’iik la r daryo sohillarida 
yarim yerto 'lalarda va ustunlarga o'rn atilg an sinch uylarda yashab, 
dehqonehilik va hunarm andchilik bilan shug'ullangan. U larning bir 
qism i term achilik. ovchilik va baliqchilik bilan m ashg'ul b o ig a n .
M .av. Ill m ingyillikda sharqiy “yansha”oliklar o ’rta X itoy tekis- 
liklarida vashovchi janubiy qabilalar bilan aralashib ilk X itoy tili- 
ца asos solganlar. Keyingi m ingyillikda qadim gi X itoy qabilalari
- sya va shan (in)lar yirik qabilaviy ittifoq tuzib, dastlabki tabaqa- 
viy jam iv atlar negizidagi ilk davlatlar(eng kuchlisi Shan, keyin Ch- 
jouni yaratganlar. U ndan keyingi davrlarda esa X itoyga shim oldan 
lurli qabilalar kirib kelib m ahalliy aholiga qo'shilib, aralashib k et­
gan. Shuni ta ’kidlab o 'tish joizki, Janubiy X itoyda qadim dan bosh­
lab h a r turli qabilalar yashagan. M.av. davrning so 'n g g i asrlarida 
xitoyliklar janubga harakat qilib, m ahalliy qabilalarni asta-sekin 
xitoy lashtira boshlaydi lar. Shunday qilib, X itoy aholisi hududda 
yashagan turli u r u g \ qabila va etnik guruhlardan tashkil topgan.

---