‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Qadimgi Urartu madaniyati. 
Qadimgi Urartu Old Osiyoda­
gi yuksak madaniyatli mamlakatlardan biri hisoblanadi. Urartu 
xalqlari Mesopotamiyaning surat-belgili va mix-ponasimon yozuv- 
laridan foydalanib o 'z yozuvlarini yaratganlar. Arxeolog olimlar 
Qadimgi Urartu hududidan shu yozuvda bitilgan yozuv namu- 
nalarini topishgan. Bu jihatdan Argishti I ning xor-xor yozuvi va 
Sarduri II ning katta yozuvi diqqatga sazovordir. Shuningdek, Van 
k o ii yaqinidagi qoya tokchasi - ”M.ehr eshigi", Karmir-Blurdan 
topilgan dubulg'a, sopol va jez idish sirtiga bitilgan Urartu yozuv­
lari diqqatga sazovordir. Urartu hududidagi TuproqqaFadan ham 
sopol buyum parchasiga bitilgan urartu yozuvlari topilgan. Qadim­
gi Urartu yozuvlarini o'qish va o'rganishda M.V.Nikolskiy, M.Si- 
batyan, I.A.Orbeli va boshqa olimlarning xizmatlari kattadir.
Qadimgi Urartu yozuvlarining o'lk a tarixi va madaniyatini 
o'rganishda juda katta ahamiyatga egadir. Qadimgi Urartuda tarix, 
matematika, astronomiya, tabobat, veterenariya, geografiya biiim-
226

---

lari ancha rivoj topgan edi. Urartuliklaming xalq og'zaki ijodiyoti 
va yozma adabiyoti ancha boy b o ig an . Bu jihatdan M.Xorenning 
asarlari, Mard eposi, Dovud Sosuniy dostonlari urartlar adabi- 
yotining ajoyib namunalari hisoblanadi.
Qadimgi Urartuda m e’morchilik, haykaltaroshlik. o ‘yma, chiz- 
ma, qabartma rassomlik va san'atning boshqa turlari yuksak dara- 
jada taraqqiy etgan edi. Ustalar qal'a devorlari, ibodatxona, shoh 
saroy larini har xil rasm va haykallar bilan bezaganlar. Rassomlar 
qalqon sirti, dubulg'a va boshqa buyumlarni echki, buqa, sher, 
qoplon va odam. muqaddas hayot daraxti tasvirlari bilan bezagan­
lar.
Haykaltaroshlarning jezdan ishlagan yarim odam, yarim hay- 
von qiyofasidagi haykali, m a'buda Teyshebuning haykalchasi, 
hosildorlik m a’budasining oltindan ishlangan medalyonlari Urartu 
tasviriy san'atining nodir namunalari hisoblanadi.