‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

qonlar va chorvadorlar. 
0 ‘rtayer dengizining Sharqiy sohilidagi 
hududlar qadim-qadimdan boshlab paleolit ovchilari va termachi- 
lari tomonidan o'zlashtirilgan edi. Ovchilik natijasida ko'pehilik 
yovvovi hay vonlar qirib yuborilgach. qabilalar orasida ocharchilik 
boshlanib mahalliy qabilalar o'sim liklarning mevalari bilan ovqat- 
lanishga o'tadilar. M.av. IX-V1II mingyilliklarga kelib "natufey” 
madaniyatiga mansub mezolit qabilalari g'orlarda, daryo va k o i 
bo'yidagi manzilgohlarda yashab, yovvoyi o'sim liklarning mevasi- 
ni, qushlaming tuxumlarini terib, ularni ovqat sifatida iste'm ol qil­
ganlar.
Yovvoyi turdagi bug’doy va arpaning turli navlari to'qayzor- 
larda o‘sib yotardi. Bu hoi termachilik bilan shug'illangan ibtidoiy 
kishilarga ilk dehqonchilikka o'tish uchun imkon yaratib bergan,
M. av. VIII—VII mingyilliklarda O 'rtayer dengizining sharqida- 
gi hududlarda eng qadimgi o'troq dehqonchilik va chorvadorlar 
madaniyati vujudga kelgan. Bu lyerixon madaniyati nomi bilan 
mashhur b o ig a n qishloq-m anzilgoh 
edi. Mazkur nicidaniyat- 
ga mansub qabilalar arpa va bug'doy ning ikki navini madaniy- 
lashtirganlar. G 'allani kemiruvchilardan saqlash maqsadida ular 
mushukni q o ig a o ig atg an . Qo'y, echki boqib ko'paytirganlar. 
M.av. V I-V mingyilliklarda kichik-kichik qishloqlarda istiqomat 
qilib, uy devorlarini paxsadan ko'targanlar. Ularning b a’zilari, shu 
qatori lyerixon atrofi ham xarsangtoshlar bilan o'rab olingan edi. 
Q o'shni qabilalar hujumidan mudofaa qilish va boyliklarini saqlash 
maqsadida qishloq atrofni mudofaa devorlari bilan о 'rash zarurati 
mavjud edi.
166

---

M.av. IV—II mingyilliklarda o'troq dehqonehilik madaniyati 
birmuncha rivojlanadi. Arxeologlar tomonidan Bibl, Ugaritning 
quyi qatlamlaridan dehqon va ehorvadorlar madaniyatiga mansub 
qishloq xarobalari topilgan.
lyerixonlik va uning atrofida yashagan qabilalar bug'doy va 
arpadan tashqari, tariq ekib uy echkilari, qo'y, cho'chqa va yirik 
shoxli qoramol ham saqlab ko ‘paytirganlar. Yeyiladigan taom 
tayyorlash uchun ular turli sopol buyumlardan foydalanganlar. Bu 
sopol idishlar qizg’ish bo'yoq bilan bo'yalgan. M azkur davrda 
O 'rtayer dengizining sharqidagi mamlakat aholisining xo'jaligi 
va madaniyatiga Misr va Ikkidaryo oralig'i madaniyatining ta’si- 
rini ko'rishim iz mumkin. M.av.V mingyilliklarda Shimoliy Suri­
ya idishlarida xalaf shaklidagi guldor sopol buyumlar paydo bo'la 
boshlagan. M.av. IV mingyillikda esa Ikkidaryo oralig'idagi ubayd 
madaniyati ta’sirini ko'rish mumkin. Mazkur davrda Iyerixon va 
atrofidagi qabilalar hayotida tosh qurollar bilan birga mis buyum­
lar keng tarqala boshlaydi.
Bunday o ‘zga-
' 
'v4
V V , 1 
| rishlar Falastinda
^
r f 4 ' 
у
^ ham sodir bo'lib,
L * Ь\_гч 
к 
4
I
Iordan 
daryosi
viJ vodivsida yasha- 
| 
"
h
J
/
П
gan o'troq deh-
ireq \
\ j qonlar tomonidan
,i 
\J
> 
X
1 
I o ' z l a s h t i r i l a d i .
n
J.'
4 
" \
j Bu 
o'zgarishlar
\ \
ч\
^ Falastindagi Ber-
\ \
\
sheba va Gassul
\
Вайгап 
\^
ваа
Г’^ ^
л
1 v o d g o r l i k l a r i d a
V i 
saudiya Агаь-.я am 
/
j ко'
Zga tashlanadi.
1 
\
{ 
| Ular yerto'la va
\
/ " " " \
J
{ paxsadan qurilgan
(
S
k : %
y ~
" i /
J * '
| boshpanalarda is-
^
i tiqomat qilganlar.
/
УУ
— ^
- 
Г 1 Ularning uy de-

---

vorlari turli bo'yoqlar bilan chizilgan odam, hayvon va naqshlar 
bilan bezatilgan. Misdan bolta, to 'g 'n o g 'ich , igna va bigiz kabi uy- 
ro 'zg 'o r buyumlari yasaganlar. Bersheba va Gassul qabilalari ilk 
dehqonchilik va chorvachilik bilan shug'illangan.