‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o L iy va ‘r t a maxsus

Nazorat savollari:
1. Taqsimot markazining manzilini qanday tanlanadi?
2.  Keltirilgan  sarf-xarajatlar qanday aniqlanadi?
3. Yillik transport xarajatlari qaysi xarajatlardan tashkil topadi?
4.  Kapital  mablag‘lar  sarfini  oqlash  (qoplash)  muddati  nima 
uchun kerak?
8.5. Taqsimlash tizimida omborlarning optimal miqdorini
aniqlash
Logistik tizimlada  omborlar tarm og‘i moddiy  oqimlarni  taqsim- 
lashda  muhim  o ‘rin  tutadi.  Omborlarning  soni  va  iste’molchilarga 
nisbatan  joylashuvi  tovarlarni  yetkazib  berishga  sarflanadigan 
xarajatlarga  katta  ta ’sir  etadi.  Bu  esa  o ‘z  navbatida  tovarlarning 
narxiga ta ’sir etadi.
Endi  yuqoridagi  variantlami  ko‘rib  chiqaylik  (35  -  rasm). 
M a’lum  bir  hududda  bir  nechta  ite’molchilar  joylashgan  bo‘lsin. 
Rasmdan  ko‘rinib  turganidek,  agar  taqsimlash  markazi  soni  bitta 
bo‘lsa,  tovarlarni yetkazib  berishda transport xarajatlari  miqdori  eng 
ko‘p  bo‘ladi.  Agar  taqsimlash  markazlarining  miqdori  oltita  bo‘lsa, 
tovarlarni  yetkazib  berishdagi  transport  xarajatlari  kam  bo‘ladi. 
Ammo,  omborlarni  saqlab turish  uchun  sarflanadigan  ekspluatatsiya
105

---

xarajatlari,  tovarlarni  omborlarga  tashib  keltirish  xarajatlari  ortib 
ketadi.  Bulardan  ko‘rinib  turibdiki,  taqsimlash  markazlarining  soni 
b a’zi  bir  xarajatlami  kamayishiga  olib  kelsa,  b a’zilarini  ortishiga 
olib  kelar  ekan.  Shuning  uchun  taqsimlash  tizimini  to ‘g ‘ri  tanlash 
logistik  tizim laming  samaradorligiga  m a’lum  darajada  ta’sir  etadi. 
Taqsimot  tizimida omborlar miqdorining  optimal  miqdorini  tanlash 
uchun  barcha  xarajatlar  (transport  xarajatlari,  zaxiralarni  saqlash 
xarajatlari,  omborlami  ishlatish  xarajatlari,  omborlar  tizimini 
boshqarish xarajatlari va b) hisoblab topilishi va solishtirilishi kerak. 
Solishtirishlar  omborlar  sonining  eng  optimal  miqdorini  belgilab 
beradi.
Shartli  belgilar:
И - taqsimot markazlari (omborlar);
•  - moddiy oqimlaming iste’molchilari;
-------- moddiy oqimlarning.