цовуртлараро
ва
цорин мускуллари
ёрдамида кукрак
Кафасининг кенгайиши ва торайиши оркали юзага келади. Нафас олиш
актида, айникра, тошбакаларда елка ва чанок; мускуллари иштирок этади.
Тошбакаларда яна огиз-халкум оркали хавони ютиш механизми сакла-
нади.
Янгича нафас олиш усули нафас йулларининг узайиши оркали
юзага келади. Огиз бушлиги
%
1
щилдоц
ёригига очилади* Х икилдок
узуксимон ва жуфт чумичсимон тогайлардан ташкил топган. Х икил
д ок найсимон
трахеяга
очилади. Трахея эластик тогай халкалардан
таш кил топган. Трахеянинг кейинги кисми иккита
бронх
га булина
ди ва бу бронхлар упкаларга киради, упкада майда найчаларга
шохланади. Бронхлар хам тогай халкалардан тузилган.
www.ziyouz.com kutubxonasi
132
100-расм. Судралиб
юрувчиларнинг упкаси:
А —амфисбеианики,
Б —анаконданики,
В—гаттерияники (буйига
кесилган), Д —аллига-
торники (буйига
кесилган), Е—хамелеон-
ники fcaeo халтачала-
рига ухшаш усимталар).
Кон айланиш системаси.
Судралиб юрувчиларнинг юраги хам худди
амфибияларнинг юраги сингари уч камерали: иккита юрак булмаси ва
битта юрак коринчаси бор, лекин куйидаги белгилари билан фарк к,ила-
ди: 1) юрак коринчаси чала тусик; билан чап (артериал) ва унг (вена)
томонга булинган (101-расм); бу тусик;систола вакгида юрак булмалари-
нинг пастки деворига бориб етади; 2) вена синуси унг юрак булмасига
кушилиб кетади; 3) артериал конус йуколиб кетган; 4) юрак булмалари
му ставил тешик билан юрак крринчасига очилади; 5) юрак коринчаси
нинг турли кисмларидан учта мустакил кон томирлари чикади.
Юрак коринчасининг унг кисмидан упка артерияси чикади ва
иккига булиниб, упкаларга вена конини олиб боради. Юрак корин
часининг чап кисмидан артериал к°нли унг аорта ёйи чикади, бу
узидан уйку ва умровости артерияларини ажратади. Уйку артерияси
гавданинг бош кисмини артериал кон билан таъминлайди. Умров
ости артерияси олдинги оёкларга боради. Ю ракнинг урта кисмидан
чап аорта ёйи аралаш к ° н олиб чикади. Чап ва унг аорта ёйлари
101-расм. Калтакесакнинг юраги ва ундан чицадиган томир-
лар (артериал цон оцадиган томирлар оц ранг билан, аралаш
цон оцадиган томирлар пунктир билан, вена цони оцадиган
томирлар цора билан курсатилган): 1—унг юрак булмаси, 2—чап
юрак булмаси, 3—юрак цоринчаси, 4—юрак цоринчасидаги чала
тусиц, 5—упка артерияси, б—чап аорта ёйи, 7—унг аорта ёйи,
8—умровости артерияси, 9—орца аорта, 10—уйцу артерия
си нинг умумий уступи, 11—чап ташци уйцу артерияси,
13—упка венаси, 14—кейинги ва олдинги ковак веналар.
www.ziyouz.com kutubxonasi
133
Do'stlaringiz bilan baham: |