Yusupova nargiza shakirovna jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi

5.3.4. Yuklamalar dinamikasining moslashtirilgan muvozanati printsipi 
Bu tamoyildan uchta asosiy qoida kelib chiqadiki, ularga muvofiq jismoniy 
tarbiya bosqichlari doirasida umumiy yuklama dinamikasining tipik shakllari 
aniqlangan. 
1.
Jismoniy tarbiya jarayonida foydalaniladigan umumiy yuklama miqdori 
shunday bo‟lishi kerakki, uning qo‟llanilishi sog‟liqda salbiy o‟zgarishlarni keltirib 
chiqarmasligi lozim. Ushbu qoida yuklamalarning kumulyativ samarasini 
muntazam nazorat qilishni ko‟zda tutadi. 
2.
Qo‟llaniladigan yuklamaga moslashib borgan sari, ya‟ni moslashishli 
o‟zgarishlar barqaror holat bosqichiga o‟tgan sayin umumiy yuklama 
o‟lchamlarining navbatdagi oshirilishi bajarilishi kerak.
Erishilgan tayyorgarlik darajasi qancha yuqori bo‟lsa, yuklama parametrlari 
shuncha katta oshiriladi. 
3.
Jismoniy tarbiyada umumiy yuklamalar miqdoridan foydalanish 
mashg‟ulotlar tizimining ayrim bosqichlarida uning vaqtinchalik kamayishi, yoki 
barqarorlashishi, yohud vaqtinchalik oshishini nazarda tutadi. 
Jismoniy yuklamalar dinamikasi 
III 
II 
I 
Mashg‟ulotlar soni 
1-chizma. Jismoniy tarbiyada umumiy yuklamalar miqdori dinamikasining shakllari 
-
I- to‟g‟ri chiziq bo‟lib ko‟tariluvchi; - II- zinasimon ko‟tariluvchi; 
-
III- to‟lqinsimon ko‟tariluvchi. 
Jis
moni
y 
yuklama
ka
tt
ali
gi

---

63 
Yuqorida bildirilgan fikrlar jismoniy tarbiyada umumiy yuklamalar miqdori 
dinamikasining ikkita shaklidan: zinasimon ko‟tariluvchi va to‟lqinsimon 
ko‟tariluvchi shakllaridan foydalanish uchun asos bo‟ladi. Umuman olganda, 
to‟g‟ri chiziq bo‟ylab ko‟tariluvchi yuklama dinamikasidan ham foydalansa bo‟ladi 
(9-chizma). Biroq vaqti juda qisqa bo‟lgan bosqichlardagina undan foydalanish 
mumkin.