Yusuf Xos Hojibning “Qutadgʻu bilig” asari

Yusuf Xos Hojibning “Qutadgʻu bilig” asari.

Yusuf Xos Hojibning hayoti va faoliyati haqida ma’lumot beruvchi yagona manba uning «Qutadg’u bilig» («Saodatga yo’llovchi bilim») dostonidir. Bu doston hijriy yil hisobi bilan 462 (milodiy 1069-1070) yilda yozilgan.

Yusuf Xos Hojibning hayoti va faoliyati haqida ma’lumot beruvchi yagona manba uning «Qutadg’u bilig» («Saodatga yo’llovchi bilim») dostonidir. Bu doston hijriy yil hisobi bilan 462 (milodiy 1069-1070) yilda yozilgan.

Yusuf Xos Hojib «Qutadg’u bilig» dostonini Bolasog’unda yoza boshladi; uni Qashqarda yozib tugatdi va qoraxoniy hukmdorlaridan bo’lgan Tavg’ach Bug’raxonga (Tavg’och ulug’ Bug’ro Qoraxon abo Ali Hasan binni Arslonxon) taqdim qildi. Bug’raxon doston muallifini taqdirlab, unga «Xos Hojib» (muqarram, eshik og’osi) unvonini berdi. Shunday keyin u Yusuf Xos Hojib nomi bilan shuhrat qozondi.

• Yusuf Xos Hojib «Qutadg’u bilig» dostonini Bolasog’unda yoza boshladi; uni Qashqarda yozib tugatdi va qoraxoniy hukmdorlaridan bo’lgan Tavg’ach Bug’raxonga (Tavg’och ulug’ Bug’ro Qoraxon abo Ali Hasan binni Arslonxon) taqdim qildi. Bug’raxon doston muallifini taqdirlab, unga «Xos Hojib» (muqarram, eshik og’osi) unvonini berdi. Shunday keyin u Yusuf Xos Hojib nomi bilan shuhrat qozondi.

«Qutadg’u bilig»ning uch qo’l yozma nusxasi ma’lum. Bu nusxalar «Vena» (yoki «Hirot»), «Qohira» va «Namangan» nusxalari deb yuritiladi.

«Qutadg’u bilig»ning uch qo’l yozma nusxasi ma’lum. Bu nusxalar «Vena» (yoki «Hirot»), «Qohira» va «Namangan» nusxalari deb yuritiladi.

«Qutadg’u bilig» jami Namangan nusxasida 6500 baytga 13000 misraga yaqin bo’lib, u 73 fasl-bobga bo’lingan. O’n bir bobi dostonning muqaddimasi bo’lib, muqaddima xudoga, payg’ambarga va to’rt xalifaga bag’ishlangan tardision boblardan tashqari, yoz tavsifi va Bug’raxon madhi, 7 sayyora va 12 burj, til odobi va bilimning foydasi kabi masalalarga bag’ishlangan boblarni o’z ichiga oladi.

«Qutadg’u bilig» jami Namangan nusxasida 6500 baytga 13000 misraga yaqin bo’lib, u 73 fasl-bobga bo’lingan. O’n bir bobi dostonning muqaddimasi bo’lib, muqaddima xudoga, payg’ambarga va to’rt xalifaga bag’ishlangan tardision boblardan tashqari, yoz tavsifi va Bug’raxon madhi, 7 sayyora va 12 burj, til odobi va bilimning foydasi kabi masalalarga bag’ishlangan boblarni o’z ichiga oladi.

“Qutadgʻu bilig “ dostonida hunarmandlar haqida:

“Qutadgʻu bilig “ dostonida hunarmandlar haqida:

“Juda zarur kishilardir...temirchi , tikuvchi,etikchi ,suvchi,egarchi,toshchi,oʻqchi,kamonchilarning foydasi katta.Ular juda koʻp ajoyib narsalarni ishlaydilar”

Chorvadorlarni esa shoir qimiz ,sut ,jun, pishloq , kabi mahsulotlarni yetishtirib beruvchi kishilar sifatida taqdirlaydi.

Qutadgʻu bilig dostonida ilm manfaati xususida:

Qutadgʻu bilig dostonida ilm manfaati xususida:

Ilm –nur, olimlar mashʼaldordirlar.

Ular ilmi boʻldi budunqa yoʻla,

Yorusa yoʻla tunlar ozmas yoʻl-a

( Ularning ilmi xalqqa mashʼal boʻldi, mashʼal yoritsa tunda yoʻldan adashilmaydi.)

Til haqidagi ibratli oʻgitlar:

Til haqidagi ibratli oʻgitlar:

Til arslon turur koʻr eshikda yatur,

Ayu avlug orsiq boshingni yatur

Tilim emgamish er naku ter eshit,

Bu soʻz ishqa tutgʻil oʻzunga ish et

( Til hovlida yotgan arslon kabidir,

Ey,qafasdagi (makkor)vahshiy boshingni yeydi.

Tili tufayli ozor topgan kishi nima deydi,eshit,

Bu soʻzga amal qilgin,oʻz foydangga ishlar.

Til meni juda koʻp kulfatga soladi,

(U) Boshimni kesmasini,(men)tilimni kesayin.