“Юrори молекулали бирикмалар эритмасининг барrарорлиги ва унинг бузилиши: тузлаш, коацер-вация, ивиrланиш. Геллар ва ивиrлар хоссаси”

 
 
Oltin soni 10ml oltin gidrazoliga 1ml natriy xlorid qo’shilganda uni 
koagulyatsiyadan himoya qilib qolaoladigan YuMBning eng kichigi milligram 
miqdoriga aytiladi . 

Bu Zigmondi tomonidan fanga kiritilgan. Osvald B - rubin sonini kiritdi: 

Massa kontsentratsiyasi 0,1kg/m
3
bo’lgan Rubin soni qizilykongo 
 
bo’eg’ini (kongo-rubin) unga 1sm
3
10 %-li eritmasi ta’sir ettirilganda 
koagulyatsiyadan saqlab qolish uchun sarflanadigan mg bilan o’lchanadigan 
stabmlizatorning minimal miqdoridir. 
Ximoya mexanizmi Zigmondi nazariyasi bilan tushuntiriladi. Bunga ko’ra, 
gidrofob zolning yirik zarrachalari o’z atrofiga gidrofil zolning mayda 
zarrachalarini adsorbtsiyalaydi. 
Ba’zan juda kam miqdordagi qo’shilgan polimer eritmasi teskari ta’sir 
ko’rsatadi. Zolni barqarorligi keskin pasayadi. Bu hodisa kolloid eritmaning 
sensibilizatsiyasi yoki astabilizatsiyasi deyiladi. Peskov va Landau nazariyasiga 
muvofiq sensibilizatsiya hodisasi polimer eritmasi oltin yoki rubin sonidan kam 
miqdorda qo’shilganda sodir bo’ladi. YA’ni adsorbtsiyalangan gidrofil kolloid 
miqdori butkul qoplashga etmaydi, lekin stabillab turgan ion zaryadini ola oladi. 
Kolloid himoya ko’pgina fiziologik jarayonlarda, farmatsiyada muxim rol 
o’ynaydi. Masalan, qondagi oqsil, yog’lar xolesterin kabi ko’pgina gidrofob 
moddalarni himoya qiladi. Ba’zi kasalliklarda qondagi oqsilning himoya kilish 
qobiliyati pasayadi. Bu xolesterin va kaltsiy moddalarini tomir devorida to’planib 
qolishiga olib keladi (ateroskleroz va kaltsinoz). Oqsil himoyasi kamaysa 
buyrakda, jigarda tosh to’planish xastaligi kuzatiladi. Gidrofil himoya kollorgol, 
protorgol kabi dori moddalarini tayyorlashda qo’llaniladi. Masalan. kumush 
metalidan tayyorlangan dekstrin va oqsil moddalari bilan himoya etiladi. 
Vino, pivo sanoatida ham ozgina himoyachi qo’shib maxsulotni stabillash 
mumkin. 
YAna bir misol, masalan, eruvchan kofe - juda disperslangan kofe kukuni 
bo’lib, u oziq ovqatda ishlatiladigan SFM bilan ishlangan. Kolloid himoyada 
YuMB, SFM, jelatin, albumin, kazein, kraxmal, pektin, kauchuk, ko’p valentli 
matall sovuni, gemoglobin, va boshqalar ishlatiladi.