«Юрган дарё, єтирган бєйра», дейди доно халїимиз. Дунё кєриб, дунёларни кашф этишга нима етсин! Бу билим ва



Download 1,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/73
Sana23.02.2022
Hajmi1,16 Mb.
#164545
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   73
Bog'liq
otmiwdan kelgan boylik sirlari

VII ЇИСМ.
ТОВУЇ ВА ОЛТИН ТУХУМ
Кеч тушганини сезмай їолибмиз. Хушбєй іид таралар,
мен яна димлама тайёрлашга киришгандим. Єзбек таомла-
ри жаноб Миклошга тобора ёїиб борарди. Мен іам роіат
билан ишлардим. Масаллиїлар бєлса, бас, мазали таом тай-
ёрлашнинг сира їийинчилиги йєї. Бир-биридан тансиї та-
омларни єйлаб топган аждодларимизга тасанно айтардим.
Кечки овїатдан сєнг Жаноб Миклош савол берди:
– Жавлонбек, менга айт-чи, їєлингдаги пулларга їай
тарзда муомалада бєласан? Уларнинг їандайдир їисми-
ни жамўариб їєясанми? Молиявий муіофаза, молиявий
хавфсизлик ва молиявий мустаїиллик каби тушунчаларга
эгамисан?
Бу саволга нима деб жавоб беришни билмасдим. Пу-
лим бєлган ваїтларда єзимни їийнамай, уларни билга-
нимча сарфлардим, тугаганини билмай іам їолардим.
Бєм-бєш чєнтагим мени жиўибийрон їиларди, ахир, іозир-
гина тєла эди-ку! Бир неча марта пулларимни йиўишга
интилиб кєрдим, бундай захирага тегмасликка аід їил-
дим, лекин пул керак бєлиб їолган дастлабки ваїтдаёї
уни ишга солар ва жамўармамни осонгина сарфлаб їєяр-
дим. Жаноб Миклош айтаётган їандайдир молиявий
хавфсизлик, молиявий муіофаза ёки молиявий мустаїил-
лик іаїида илк бор эшитиб туришим эди.
Áåø äåíãèç îøà


54
Ðàâøàíáåê ÕÎÍÍȨÇ
– Сенга бир іикоя сєзлаб бераман, – деди жаноб Мик-
лош хаёлимни бєлиб. – Яхшилаб їулої сол. Бир деіїон
бєлган экан. У іар куни эрталаб катакка кириб, битта ту-
хум олиб чиїар, кейин їовуриб, нонушта їиларкан. Шун-
дай кунлардан бирида їараса, товуўи оддий эмас, тилла
тухум їєйган. Деіїон іайрон бєлибди. Тухумни заргарга
олиб борса, унинг асл тилладан эканини тасдиїлабди.
Деіїон тухумни катта пулга сотибди ва хурсандчилиги-
дан катта зиёфат берибди. Бундай меімондорчилик унинг
уйида анчадан бери бєлмаган экан. Кейинги куни саіар-
лаб яна товуїхонага югурибди. Омад їайтарилиши, товуї
таўин тилла тухум їєйиши мумкинлиги іаїидаги фикр унга
тинчлик бермаган экан. Лекин хашак устида аввалгидек
оддий тухум бор экан, холос. Бир неча кун шу аснода
єтиб, деіїоннинг кайфияти бузилибди. Товуїни дангаса-
ликда айблай бошлабди. Жилла їурса, кунига иккитадан
тухум їєйса іам бєларди-ку! Деіїоннинг сабр косаси
тєлиб, товуїнинг калласини узиб ташлабди. Бошїа іеч
їачон тилла тухум ололмабди. Алїисса: ваїти-ваїти би-
лан бєлса іам тилла тухум їєядиган товуўингни єлдирма.
– Тушундим. Товуї – бу пул. Бундан чиїди, мен жєжа-
ларим товуїїа айланмасиданої уларни еб їєярканман.
– Іар їандай даромадингдан, іеч бєлмаса, єн фои-
зини жамўариб їєйишга одатлан. Кєпрої йиўсанг, янада
яхши, лекин кундалик сарф-харажатларингга етмай їоли-
ши мумкин. Жамўармаларинг кундан-кунга кєпайиб, охи-
ри банкка їєйган пулларингдан келадиган фоизларнинг
єзи іам анча-мунча бєлади. Ана шу жамўармангдан ке-
ладиган улушни тилла тухум дейиш мумкин.
Жаноб Миклош ишонч билан гапирарди. Оддий ва ту-
шунарли, їєшимча изоіларга іожат йєї. Мен шу чоїїача
їандай хатоларга йєл їєйганимни англаб етгандим. Іозир-
ча товуўим у ёїда турсин, жєжам іам йєї. Битта эмас, бир
нечта тилла тухум їєядиган товуўимни албатта топаман
деб аід їилдим. Лекин айни дамда хоіишларим ва товуї
масаласида иккиланишим мумкинлигини тушуниб турар-


55
дим. Товуї ва унинг тилла тухумларига оид истакларим-
ни камайтиришим ва їирїишим лозим. У ёки бу шароитда
їандай йєл тутишим мумкинлигини іозирдан єйлай бош-
ладим.
Жаноб Миклош давом этди:
– Іар ойда єн фоиздан олиб їєйсанг, кєп єтмай анча-
гина фаровон іаёт кечира бошлайсан. Тезда бой бєлмай-
сан, албатта. Аслида, бой-бадавлат бєлиш учун іар ойда
ишлаб топганингнинг ярмини саїлаб їєйишинг керак. Буни
їанча эрта бошласанг, шунча яхши, єшандай суръатда
бу одат тусига киради. Банкда іисоб раїами оч ва іар ой
уни тєлдириб тур. Бу їоидани бузмай, їатъий риоя їилиш
керак. Єша пулга іеч їандай баіона билан тега кєрма! –
уїтирарди у. – Дейлик, даромад манбаинг бирданига
їуриб їолди. Їарздорлар пулингни беришмаяпти, корхо-
нанг єтириб їолган – инїирозга учради. Єзинг касалликка
дучор бєлдинг ёки ишсизсан. Харажатларингни їанча ваїт-
да їоплашинг ва іаётингни аввалги изига туширишинг
мумкин? Молиявий муіофаза іаїида гапирганда ана
шулар назарда тутилади. Молиявий муіофазада бєлиш
учун олти ой ва ундан іам кєпрої ваїт мобайнида кунда-
лик іаёт кечира олишинг учун єзингга захира яратиб їєйи-
шинг керак. Гап нимадалиги тушунарлими?
– Молиявий муіофаза іаїида єйламаганим учун пул-
сиз їолиб кетган эканман-да?
– Фаїат сен эмас, кєплар шундай аіволга тушиб їола-
ди. Молиявий хавфсизликни яратганингдан сєнг кейинги
босїич келади. Имконинг етадиган пулнинг іаммасини
єз молиявий муіофазангни яратишга сафарбар эт. Мо-
лиявий муіофазанинг бир камчилиги бор – у нисбатан
кам пулга асосланган. Агар мавжуд шароит сени деворга
маікам таїаб їєйса, ана шу пулни жуда оз ваїтда – ярим,
бир йил ичида сарфлаб їєйишинг мумкин. Молиявий
хавфсизлик эса бир йил мобайнида іеч їаерда ишлама-
ган іолда фаїат фоизига яшашинг мумкин бєлган пулга
эга бєлишни назарда тутади. Сен хоілаган жойда яша-
Áåø äåíãèç îøà


56
Ðàâøàíáåê ÕÎÍÍȨÇ
шинг ва истаган нарсангни муіайё їилишинг мумкин.
Іаётингни сенга хурсандчилик келтирадиган, їобилиятинг
ва интилишингга жавоб берадиган жабіага баўишлашинг
мумкин.
– Молиявий хавфсизликка албатта эришаман! – дея
їичїириб юбордим кучли іаяжонланиб.
– Фаїат ёдингда тут: молиявий хавфсизликни яратиш-
га ажратиладиган пулни іеч їачон таваккалчиликка йєнал-
тириш мумкин эмас, – деди жаноб Миклош. – Бу пулни
жамўаришнинг єзи молиявий хавфсизлигинг кафолати
бєлмоўи зарур. Яна такрорлайман: таваккалчиликка сира
йєл їєймаслик керак!
– Молиявий мустаїилликни яна бир бор тушунтириб
беринг.
– Турли іажмдаги, бир-бирига туташтирилган учта
идишни тасаввур їил. Аввал биринчи идишни тєлдира-
сан: бу сенинг молиявий муіофазанг. У тєлганидан сєнг
ортиб їолган ортиїча пул иккинчи идишга єтиб молиявий
хавфсизлигингни яратади. Иккинчи идиш іам лиммо-лим
бєлгач учинчи идишга єтади ва молиявий мустаїиллинг-
ни яратади. Молиявий муіофазангни таъминлагандан
кейингина пулингнинг їандайдир їисмини молиявий мус-
таїилликка баўишлашинг мумкин. Єшандагина таваккал
їилишга, бу орїали янада кєпрої даромад олишга іаїли-
сан. Бу пайтда таваккалчилик єзини оїлаган бєлади, чун-
ки жамўармангнинг іаммасинимас, муайян їисмини та-
ваккалчилик асосида ишлатасан. Яъни молиявий хавф-
сизлигинг чегарасидан ошиї їисми билан таваккалчилик
їилган бєласан.
Жаноб Миклош астойдил сабої берарди. Асосийси,
унинг іар бир сєзи менга тушунарли эди. Шу тариїа кєп
нарсани билмаслигимни ва ўєрлигим боис йєл їєйган та-
лай хатоларимни англаб етдим. Энди уларнинг бари мен
учун жуда оддий эди. Їизиї, шунчалик оддий бєлса, нима
учун аксарият одамлар бу іаїда іеч ваїо билишмайди
деган фикр хаёлимдан єтди. Нима сабабдан єзлари єрга-


57
нишмайди, бошїаларга єргатишмайди? Масалан, ота-
онам бу іаїда билмаслиги турган гап. Уйимизда пул їол-
маганида отам іар гал онамни тинчлантириб: «Хавотир
олма, эртагаёї банкдаги іисобимдан пул ечиб келаман»,
– дерди. Іар їандай шароитда іам бунга йєл їєйиб
бєлмаслигини улар билишмасди.
– Кєплар бойлик нималиги іаїида іатто тасаввурга іам
эга эмас, – давом этди жаноб Миклош. – Улар яхши пул
топганимизнинг єзи бойлик деб єйлаб катта хатога йєл
їєйишади. Одам ишламасдан, даромадидан келадиган
улуш эвазига кун кєрганидагина бой іисобланади. Иш-
лаб топган пулингмас, жамўарган пулинг іисобига бадав-
лат бєласан. Жамўариб їєйган пулинг – бу келажагинг-
нинг олтин захираси. Керакли сарф-харажатлар даромад-
нинг маълум поўонасигача єсиб бориш хусусиятига эга-
лигини їадимдагилар іам билишган. Одам їанча ишлаб
топса, шунча кєп сарфлайди. Ошиб бораётган даромад-
лар нима учун ана шу аїидани єзгартиролмаяпти? Чунки
даромад єсиб бораверади, лекин одамларнинг тушунча-
си єзгармайди. Іаётнинг мафтункор гєзалликларига мо-
йиллигимиз жуда кучли, іар бир кунимиз байрам мисоли
єтишини истаймиз. Байрамлар эса сарф-харажатларни
чекламайди. Шундай экан, іозирнинг єзидаёї пулингни
тежашни єрган. Іар ойда соф даромадингнинг єн фои-
зини иїтисод їил. Ёшинг єн олтида, ота-онанг билан яшай-
сан. Бу энг яхши давр. Сенга іеч їачон іозиргидек осон
бєлмаган. Агар даромадингнинг єн фоизидан іам кєпро-
ўини тежаш имкониятинг бєлса, нур устига аъло нур. Аммо
єзингни іаддан зиёд чеклаш йєли билан пул йиўма, акс
іолда, нима жамўараётганингни билмай їоласан. Уму-
ман, пул йиўиб боришни одат їил, у сени миллионер
одамга айлантиради.
– Мен эса одам їанча кєп пул ишлаб топса, шунча бой
бєлади деб єйларканман. Ваіоланки, ишлаб топганидан-
мас, жамўариб їєйгани туфайли бойиркан! – хулоса їилдим.
Пулга нисбатан муносабатим єзгараётганини сезиб ту-
Áåø äåíãèç îøà


58
Ðàâøàíáåê ÕÎÍÍȨÇ
рардим. Ана шу сонияларданої тежай бошлашимни ва
єзимнинг тилла тухум їєядиган товуўимни топишимга
кєзим етарди.
– Тєўри фикр юритдинг, Жавлонбек! Тежашни бошїа-
ча сєз билан талїин їил. Єз-єзига тєлов бєла їолсин. Бан-
кда іисоб оч ва іар ойлик даромадингнинг єн фоизини
унга їєй. Кєп єтмай тєї-фаровон іаёт кечирадиган одам-
га айланасан. Іеч їачон, іеч їандай баіона билан бу
пулларга тегма.
– Нима учун кєпчилик шундай йєл тутмайди?
– Сабаби оддий: бойлик сирларини билишмайди, би-
лишса іам, фойдаланишмайди. Кєпчиликка изўирин ва
машаїїатлар учун очиї бєлиш ёїади. Аксар одамлар иїти-
сод їилишга єрганишмаган, буни єзларига муносиб
кєрмайдилар. Ахир, тежаш – уларнинг хоіиш-истаклари
йєлидаги биринчи тєсиї-да! Бойлар эса бу їонунларга
їатъий риоя этишган. Улар учун «їилиб бєлмайди» деган
гап «истайман»дан кучлирої. Бозор иїтисодиёти бойлар-
ни озиїлантиради, уни назарига илмаганлардан эса бо-
рини тортиб олади. Агар бойлигингни єзинг учун ишлаш-
га мажбур їилсанг, у сени тєлїиннинг чєїїисига олиб чи-
їади. Ана шу ишончсиз, лекин роіатбахш тепаликда їанча
ваїт тура олишинг фаїат єзингга боўлиї.


59

Download 1,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   73




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish