Ю. И. АҲмадалиев

Топонимик позитивлик – бу қонуният бўйича қўйилган номлар 
географик объектларнинг табиий ёки ижтимоий-иқтисодий аломатларини, 
ўзига хос хусусиятларини яъни реал воқеа-ҳодисаларни ўзида акс эттиради. 
Кўпчилик географик номларнинг вужудга келишида оддий географик 
терминлар асосий рол ўйнайди. Ариқ, боғ, булоқ, дара, дарё, довон, жар, 
кўприк, кўча, тепа, тоғ, сой ва ҳоказо каби географик терминларнинг олдига 
ёки орқасига бир от, сифат, сон ёки қандайдир қўшимча қўшилса, 
объектларнинг хусусиятларини акс эттирадиган топонимлар ҳосил бўлади. 
Чунончи, Бешариқ, Чорбоғ, Чуқурбулоқ, Қорадарё, Жарқўрғон, Учкўрик, 
Эшонқишлоқ, Оқтепа, Учтепа, Чортоғ, Марғилонсой ва бошқалар. 

---

33 
Нисбий негативлик - кўп ҳолатларда маълум бир ҳудудда бир хил 
предмет кўп бўлганда у жойнинг номи учун асос бўлолмайди. Одатда шу 
жойда кам, кишилар назарига тез ташланадиган белгилар, нарсалар 
географик объектларнинг номланишида асос қилиб олинади. Бу қонуниятга 
кўра бирор жойга ном беришда шу ҳудуд учун нисбатан кам бўлган, ҳаммани 
диққат эътиборини белги (мўлжал) сифатида тортадиган табиий ва ижтимоий 
объектлар танлаб олинади. Масалан, чўл зонасида чўл, тоғли ҳудудларда тоғ, 
пахта кўп экиладиган районларда пахта кишилар эътиборини у қадар кўп 
тортмайди. Шунинг учун кишилар юқоридаги каби жойларга ном қўйишда 
бошқалардан қандайдир хусусияти билан фарқ қилиб турган географик 
объектларни қидиришади. Бепоён, текис чўлли ҳудудларида тепалик ёки сув 
бор жойлар кишилар эътиборини тортади. Агар нуқул олма, ўрик ўсадиган 
ҳудуднинг бирон бурчагида ёнғоқ ўсса, албатта ўша жой Ёнғоқли, суви шўр 
бўлган чўлда ширин сувли қудуқ топилса, Ширинқудуқ ёки Чучукқудуқ деб 
аталади.
Фарғона водийсида аҳолисининг асосий қисми ўзбеклар бўлган 
ҳудудларда мазкур қонуният асосида Тожик, Тожиккўча, Тожикқишлоқ, 
Тожикмуян, Қирғизмаҳалла, Қирғизқўрғон, Қирғиз-Чек, Қирғиз Қиштак каби 
жой номлари вужудга келган.