|
Yettinchi xususiyati – Konstitutsiyamiz asosini davlatimiz rahbari tomonidan ishlab chiqilgan rivojlanishning mashhur besh tamoyilini o‘z ichiga olgan “o‘zbek modeli” tashkil etadi. Bu tamoyillar – iqtisodiyotning siyosatdan ustunligi, davlatning bosh islohotchi vazifasini o‘z zimmasiga olishi, qonun ustuvorligini ta'minlash, kuchli ijtimoiy siyosat olib borish va islohotlarni bosqichma-bosqich, tadrijiy amalga oshirishdan iborat. Konstitutsiya xalqimizga larzalarsiz bir ijtimoiy-siyosiy tizimdan boshqa tizimga o‘tishga yordam berdi.
Xalqimiz Konstitutsiyamizni qabul qilinishi orqali dunyo hamjamiyatiga o‘zining umuminsoniy qadriyatlarga sodiq ekanligini namoyon qildi. Ushbu umuminsoniy qadriyatlarning diqqat markazida inson, uning hayoti, erkinligi, sha'ni, qadr-qimmati va boshqa daxlsiz huquqlarini ta'minlash davlatimiz oldidagi oliy mas'uliyat ekanligi Konstitutsiyamizning asosiy g‘oyasi sifatida tanlab olindi. Konstitutsiyamizning barcha tamoyillari, avvalo, inson va fuqarolar huquq va erkinliklarini himoya qilishga qaratilgan bo‘lib, davlatning majburiyati ushbu huquq va erkinliklarni ta'minlashda aks etadi.
Konstitutsiyamizning mazmun va mohiyat jixatidan yuksak saviyada ekanligi yuzasidan taniqli xorijiy mutaxassislar tomonidan ko‘plab ijobiy fikrlar bildirildi.Jumladan, Amerikalik ekspert Donald S.Karlaylning e'tirof etishicha: “O‘zbekistonning Konstitutsiyasi sovetlardan keyingi davlatlar – sobiq ittifoqdosh davlatlar konstitutsiyalari orasida birinchidir. Boshqa barcha Mustaqil hamdo‘stlik davlatlari va Boltiqbo‘yi davlatlarida konstitutsiyalar keyinroq, ya'ni 1992-1996 yillarda qabul qilingan. Konstitutsiya o‘zbek jamiyati va davlatining barcha eng muhim sohalarini tartibga soladi, qisqaligi va aniq ifodalanganligi, shuningdek, o‘ziga xos tuzilishi bilan ajralib turadi. U dunyodagi eng maqbul tuzilishga ega konstitutsiyalardan biridir”. Bundan tashqari, Rossiyalik ekspert N.Mishin shunday yozadi: “Asosiy Qonunda inson huquqlari va davlat mustaqilligi g‘oyalariga sodiqlik, hozirgi va kelajak avlodlar oldida chuqur mas'uliyatni his etish, o‘zbek davlatchiligining tarixiy tajribalariga tayanish, demokratiya va qonuniylikka hurmat, xalqaro huquqning umum e'tirof etgan normalarini tan olish, O‘zbekistonning munosib hayotini ta'minlash, insonparvar huquqiy davlat yaratish va nihoyat, mustahkam fuqaroviy tinchlik hamda milliy kelishuvni ta'minlash kabi ezgu niyatlar o‘z mujassamini topgan”.
Konstitutsiya davlat hokimiyatini shakllantirish, faoliyatini tashkil etishda qonunlarga rioya etilishining asosiy qoidalarini ifoda etish bilan birga, jamiyat hayotining barcha sohalaridagi ijtimoiy munosabatlarning rivojlanishi, jamiyatda tinchlik va osoyishtalikning ta'minlanishi, insonlar ongi va tafakkurining ma'naviy va ma'rifiy yuksalishi uchun poydevor hisoblanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaga 1992 yil 8 dekabrdan buyon, ya'ni 20 yil ichida olti marotaba o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritildi. Birinchi marotaba 1993- yilning 28 dekabrida Konstitutsiyamizning 77-moddasiga o`zgartish kiriligan va u dastlabki parlament - Oliy Kengash faoliyati bilan bog`liq edi. Konstitutsiyaga kiritilgan o‘zgartishlarning eng muhimlaridan biri ikki palatali parlamentni joriy qilish bilan bog‘liq. Parlament islohoti 2002 yil 27 yanvarda o‘tkazilgan referendum natijalariga asoslandi. Referendum yakunlari bo`yicha “Referendum natijalari va davlat hokimiyatini tashkil qilishning asosiy prinsiplari to‘g‘risida”gi, “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati to‘g‘risida”gi, “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi to‘g‘risida”gi konstitutsiyaviy qonunlar qabul qilindi. Ushbu qonunlar Konstitutsiyaga o‘zgartishlar va qo‘shimlar kiritish uchun yuridik baza bo‘ldi. Ushbu o‘zgartishlar 30 ta moddaga, oltita bobga (XVIII-XXIII) va ikki bo‘limga (Beshinchi va Oltinchi ) tegishli edi5.
2007 yilda davlat boshqaruvini yanada demokratlashtirish, qonun chiqaruvchi va ijroiya hokimiyat, hukumat va mahalliy organlarning roli va ularning o‘zlariga yuklatilgan vazifalarni bajarishdagi mas'uliyatini oshirish, O‘zbekiston Prezidenti vakolatlarini aniq belgilab olish hamda mamlakatni yangilash va liberallashtirishda siyosiy partiyalarning roli va ta'sirini kuchaytirish maqsadida Konstitutsiyaning 89-moddasi, 93-moddaning 15-bandi, 102-moddaning ikkinchi qismiga o‘zgartishlar kiritildi.
Keyingi o‘zgartish 2008 yilda 77-moddaga kiritilgan bo‘lib, u mamlakat parlamenti va saylovlarga oid qonun hujjatlarini takomillashtirish bilan bog‘liq edi. Ushbu o‘zgartish Oliy Majlis Qonunchilik palatasi tomonidan 2008 yil 19 noyabrda qabul qilindi va 2008 yil 4 aprelda Senat tomonidan ma'qullandi. Ushbu o‘zgartishga binoan 77-modda quyidagi tahrirda berildi: “Qonunchilik palatasi qonunga muvofiq tarzda saylanadigan 150 deputadan iborat”6.
Prezidentimiz Islom Karimov tomonidan 2010 yil 12 noyabrda Oliy Majlis palatalarining qo‘shma yig‘ilishida e'lon qilingan “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi” davlatimiz hamda jamiyatimizni rivojlantirishning mutlaqo yangi bosqichini boshlab berdi. Mazkur konsepsiya Konstitutsiyaning asosiy normalarini bosqichma-bosqich amalga oshirish doirasida demokratik islohotlarni mantiqiy davom ettirishning chuqur va puxta o‘ylangan strategiyasi hisoblanadi.Konsepsiyadan kelib chiqqan holda, 2011 yil 18 aprelda e'lon qilingan konstitutsiyaviy qonun asosida Konstitutsiyaning 78, 80, 93, 96 va 98-moddalariga o`zgartish va qo`shimchalar kiritildi.
Konsepsiya asosida Konstitutsiyaga kiritilgan o‘zgartish va qo‘shimchalar quyidagi maqsadlarga qaratilgan:
Do'stlaringiz bilan baham: |
