Yosh tarixshunoslar

Siyosiy ahvol Mamlakatda ichki siyosiy hayotning o‘ziga xos bir xususiyati, — bu ko‘ppartiyaviylik- ning qaror topganligi bo‘ldi. Ulaming icliida radikallar, sotsialistlar va respublikachilar partiyalari yetakchi nufuzga ega edi.

1894-yillarda Fransiya siyosiy hayotida, ayni paytda, demokratiyaga qarshi kuclilar ta’siri ham o‘sib bordi. Chunonclii, mamlakatda millatchilik, shovinizm g‘oyalari keng tarqala boshladi. Bu g‘oyalar tarafdorlari qudratli qo‘shingina Elzas va Lotaringiyani qaytarib olishi mumkinligiga ishonar edi. Fransiya ichki siyosiy hayotida anarxistlar va monarxiyachilar faoliyati ham kuchaydi. Ulaming maqsadi — mavjud tuzumni ag‘darish edi. Bu maqsadga erishish uchun anarxistlar kurashning terror usulini qo‘lladi. Chunonchi, ular 1893-yilda parlament binosiga bomba tashladi. Buning oqibatida 80 kislii yarador bo‘ldi.

1894-yilda hatto mamlakat Prezidenti Sadi Kamo ham o‘ldi- rildi. Fransiya kontrrazvedkasi mamlakat harbiy kuchlari haqida josus tomonidan Germaniyaga maxfiy ma’lumotlar yetkazib berilayotganligini aniqladi.

Maxsus xizmat bu masalada Fransiya qo‘shini Bosh shtabida xizmat qiluvchi yahudiy millatiga mansub kapitan A. Dreyfusdan shubha qila boshladi. Tez orada u josuslikda ayblanib jinoiy javob- garlikka tortildi. Aslida A. Dreyfus josus emas edi. Biroq, soxta hujjatlar va soxta guvohlar yordamida uning ,,josus“ligi fosh etildi. Harbiy sud uni umrbod surgun jazosiga hukm qildi.

Siyosiy reaksiya „Dreyfus ishi“dan mamlakatda demokra­tiyaga qarshi tashviqotni kuchaytirish, millatchilik, shovinistik kayfiyatlami yanada avj oldirish uchun foydalandi.

Mamlakatda ADreyfusning josus emasligiga, hali haqiqiy jo­sus fosh etilmaganligiga ishonuvchilar bor edi. Ular haqiqiy jo- susni fosh etish uchun teksliiruvni davom ettirdi. Va nihoyat, haqi­qiy josus aniqlandi. U Bosh shtab mayori Estergazi bo‘lib cliiqdi.