Yosh mutaxassis o’qituvchilar uchun metodik tavsiyalar Zarafson shahar 8-umumiy o’rta ta’lim maktabining matematika fani o`qituvchisi Nazarova Inobat Bobomurodovna

Maxraji 10, 100, 1000 va hokazo bo'lgan sonlarni (maxrajsiz) o'nli kasr ko'rinishida quyidagicha yozishga kelishib olingan:
-oldin sonning butun qismi yoziladi;
-so'ng kasr qismining surati yoziladi va ular bir-biridan vergul bilan ajratiladi.

Masalan, soni 8,3 tarzida yoziladi va «8 butun o'ndan 3» deb, soni esa 4,565 tarzida yoziladi va «4 butun mingdan 565» deb o'qiladi.

Shunday qilib, 8 dm 3 sm = dm = 8,3 dm;
4 kg565 g = kg = 4,565 kg.

Kasr qismining maxraji 10,100,1000 va hokazo bo'lgan har qanday sonni o'nli kasr ko'rinishida ifodalash mumkin.

Agar kasr to'g'ri kasr bo'lsa, uning o'nli yozuvida butun qism 0 deb olinadi..

Masalan, soni - to'g'ri kasr. Bu kasr 0,35 tarzida yoziladi va «0 butunyuzdan 35» deb o'qiladi. Demak, = 0,35.

O'nli ko'rinishda yozilayotgan sonning kasr qismi maxrajida nechta nol bo'lsa suratida ham, verguldan keyin ham shuncha raqam bo'lishi kerak.

Masalan, sonining kasr qismi suratida ikkita raqam, maxrajida esa uchta nol bor. Shuning uchun oldin surat oldiga bitta nol qo'yib, uni tarzida yozib olamiz. So'ng uni 5,067 o'nli kasr ko'rinishida ifodalaymiz va “5 butun mingdan 67”deb o'qiymiz. Shunga o'xshash,

O`qituvchi: O`quvchilar darslikdagi 1-2-misollarni og`zaki bajaramiz. qolgan misollarni
Mustahkamlash.


Sonning butun va kasr qismini ayting. (og`zaki)
a) b) d) e)
f) g)


2. O`nli kasrlarni o`qing. (og`zaki)

a) 3,6; 12,5; 392,3 77,7 1,8; 0,9;

b) 6,43; 38,17; 983,50; 3,910; 0,47; 0,13;

d) 6,181; 0,018; 314,403; 5,0304; 0,2006; 0,01001

O`qituvchi: O`quvchilarga 3-misolni matematik diktant sifatida elektron darslik orqali uzatiladi. So`z bilan yozilgan o`nli kasrlarni son bilan yozadilar.