Yoritish va yorug’’lik darakchilari tizimiga texnik xizmat ko’rsatish. Tayanch so’z va iboralar

Aim.uz

Yoritish va yorug’’lik darakchilari tizimiga texnik xizmat ko’rsatish.

Tayanch so’z va iboralar

Darakchi, TXK, elektr startyor, tizim, quvvat, kontakt, kuchlaniish, transistor, drossel, termokompensatsiya, cho’lg’am, rostlagich, kengayish jarayoni, kompensatsiya, koeffisent, generator, nixrom, tolalar.

Reja:

1. 
   Yoritish va yorug’’lik darakchilari tizimi asboblarining asosiy nosozliklari.
   
2. 
   Nosozlikni yuzaga kelish sabablari.
   
3. 
   Nosozliklarni bartaraf qilish usullari.
   

Transport vositalarini ekspluatatsiya qilish jarayonida yoritish asbob tavsifnomalari quyidagi sabablarga ko'ra asta-sekin yomonlashadi:

vibratsiya yukiamalari ta'sirida faralarning rostlanganilgini buzilishi, avtomobil osmasining bikrngini o'zgarishi, yorug’’lik manbalarini almashtirilishi, qaytargich va tarqatgichlarning ishchi yuzlari ifloslanishi natijasida yorug’’lik-texnik tavsiflarini yomonlashuvi, tarqatgich tashqi yuzini abraziv zarralar ta'sirida yeyilishi, kontaktllarni yemirilishi natijasida tok zanjiridagi klichlanish pasayishi hisobiga yorug’’lik manbalaridan chiqayotgan yorug’’lik oqimini kamayishi va hokazo.

Yoritish asboblarining tavsifnomalarini yomonlashuvi yo'l-transport hodisalarini oshishiga, avtomobillarnung tashish samaradorligini kamayishiga olib keladi v a natijadabu jamiyatga sezilarn darajada ma'naviy va moddiy zarar keitirishi mumkin. Avtomobil transporti xavfsiz harakatlanishini va samarali ishlashini ta'minlash uchun Davlat standarti tomonidan qabul qilingan me'yoriy hujjatlarga ko'ra, yoritish va yorug’’lik xabarchilari tizimiga kundalik xizmat ko'rsatish (KXK), TXK-I va TXK-2 da bajariladigan ishlar hajmi, ularning davriyligi belgilangan. KXK ga odatda, yuvish-yig'ishtirish va nazorat-ko'rikdan o'tkazish ishlari kiradi. TXK-I ga KXK da bajariladigan ishlarga qo'shimcha faralar to'g'ri o'rnatitganligini tekshirish va zarurat bo'yicha rostlash, faralar va yorug’lik - xabarchi chiroqlar yorug’'lik kuchini tekshirish, yoritish tizimidagi barcha jihozlarning yaxshi mahkamlanganligini nazorat qilish kabi ishlar- amalga oshiriladi. TXK- 1 dagi ishlar yoritish jihozlarini avtomobildan yechmasdan bajariladi.

TXK-I o'tkazilayotganda nisbatan ko'proq uchraydigan nosozlik-faralarning noto'g'ri o'rnatilganligidir. Bu mahkamlanadigan elementlarni bo'shab qolishi, avtomobilning og'irlik markazini o'zgarishi va uning osmasini elastik qismlarini deformatsiyalanishi sababli yuzaga keladi. Faralarni rostlash tegishli chiziqlar bilan belgilangan ekran yoki maxsus optik asboblar yordamida amalga oshiriladi. Ekran yordamida rostlanganda amerika yorug’lik taqsimlash tizimidagi faralar uzoqni yoritish yorug'lik dastasi bo'yicha, yevropa yorug’lik taqsimlash tizimdagi faralar yaqinni yoritish yorug’lik dastasi bo'yicha-rostlanadi. Yoritish va yorug’lik darakchtlari tizimidagi uchraydigan nosozliklar 5.1-jadvalda keltirilgan.

5.1-jadval

Yorug’lik va yorug’lik darakchilari tizimi asboblarining asosiy nosozliklari

Nosozlikni yuzaga kelish sabablari	Bartaraf qilish usullari
Hamma yoritish asboblari va yorug’lik darakchilari ishlamayapti
Almashlab ulagich nosoz	Almashlab ulagichni almashtirish
O’tkazgichlardagi uzilish, saqlagichni kuyishi, kontaktlarni oksidlanishi, “massa”ga qisqa tutashuv	Uzilish joyini aniqlash va tiklash, saqlagichni almashtirish, kontaktlarni tozalash,qisqa tutashuvni bartaraf qilish
Bosh yoritish farasining lampasi yonmayapti
Lampaning cho’g’lanish tolasi kuygan	Lampani almashtirish
Patron yoki sokolni oksidlsnishi	Patron va sokolni tozalash
Lampa xira yonmoqda yoki to’la cho’g’lanish bilan yonmayapti
Kuchlanish belgilangan qiymat darajasida rostlanmayapti	Bortdagi kuchlanishni rostlash yoki nosoz kuchlanish rostlagichni almashtirish
Porlagan volframo’tishi natijasida lampa kolbasi qirayib ketgan	Lampani almashtirish
Patronda kuchlanishni me’yordan ortiq darajada pasayishi	Patronni oksidlangan qismlarini tozalash
Dvigatel ishlab turganda yorug’lik asboblarni pirpirashi yoki barqaror ishlamasligi
Patron bilan lampa orasida katta tirqish borligi yoki o’tkazgich uchliklarini bo’shab qolgani	Patronni almashtirish, o’tkazgich uchliklarini qattiqroq mahkamlash
Avtomobilning tebranishi natijasida yuzaga keladigan va dam-badam sodir bo’ladigan “massa” ga qisqa tutashub	Qisqa tutashuvni aniqlash va bartaraf qilish
Yo’lning yoritilganligi qoniqarsiz
Fara qaytargichidagi alyumini qoplamaning qisman ko’chishi yoki namlanish natijasida xiralashishi	Faraning optik elementini almashtirish
Tarqatgichning ifloslanganligi	Ifloslangan tarqatgichni yuvish
Faraning noto’g’ri rostlanganligi	Farani ekran yoki regloskop yordamida qayta rostlash
Yaxshi mahkamlanmagan optik elementning vibratsiyalanishi	Optik elementni mahkamlash
Burilish ko’rsatgichi ishlamayapti
Burilish ko’rsatgichining lampasi kuygan	Lampani almashtirish
Burilish ko’rsatgichning uzgich-relesi shikaslangan	Uzgich-relesini ta’mirlash yoki almashtirish
Buralish ko’rsatgichining almashlab ulagich shikastlangan	Nosoz almashlab ulagichni ta’mirlash yoki almashtirish

Nazorat savollari

1. 
   Yorug’lik tizimida tekshirish va rostlashning qanday usullari mavjud?
   
2. 
   Nosozlikni yuzaga kelish sabablari.
   
3. 
   nosoalikni bartaraf qilish usullarini ayting.
   

Adabiyotlar

1. 
   G’. Maxmudav, D. Hoshimov “Avtomobil elektr va electron jihozlari” Toshkent-2003.
   
2. 
   X. Mamatov “Avtomobillar” Toshkent “O’zbekiston”-1995.
   
3. 
   Y. I. Borovskix, Y. V. Buralev “Avtomobillarning tuzilishi, texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash” Toshkent “Talqin” 2005.
   
4. 
   S. Qodirov, E. Nikitin “Avtomobil va traktor dvigatellari” Toshkent “O’qituvchi” 1992.
   

5. J.R. Qulmuhammedov, E. karimov “Avtochilangar” Toshkent “Fan” 2003

Aim.uz