Tiristorli o’zgaruvchan tok elektr yuritmasi

Tiristorli o’zgaruvchan tok elektr yuritmasi. Asinxron dvigatelning aylanishlar chastotasini rostlash uchun tiristorlar stator zanjiriga ulanadi. Bunda ular yordamida stator chulg’amlaridagi sinusoidal kuchlanishning amlitudasini (fazali rostlash) yoki chastotani (chastotali rostlash) rostlash mumkin. Har ikkala xolda ham asinxron dvigatelning aylantirish momenti o’zgaradi. Bu aylanishlar chastotasining o’zgarishiga olib keladi.

Asinxron dvigatelning aylanishlar chastotasini tiristorli kuchlanish o’zgartirgichi (TKU) yordamida rostlash sxemasi 12-6 rasmda ko’rsatilgan. TKU ning har bir fazasida ikkita qarama-qarshi (parallel) ulangan tiristor bo’lib, o’zgaruvchan tokning har ikkala yarim davrini o’tkazadi. TKU yordamida kuchlanishni o’zgartirish uchun impul sli faza boshqaruvchi tizim (IFBT) deb ataluvchi qurilma bo’lishi kerak. U ikkita vazifani bajaradi: boshqaruvchi impul sni vujudga keltiradi va uni tarmoq kuchlanishiga nisbatan faza bo’yicha siljitadi. IFBS tiristorli o’zgartirgichning rostlash burchagi a ni 0 dan 180 gradusga o’zgartirish imkonini beradi. (12-6 rasm).
А В С Rasm 12-6. Asinxron dvigatelni aylanishlar

chastotasini tiristorli kuchlanish o’zgartirgichi yordamida rostlash sxemasi.

Boshqaruvchi impul sni tiristorlarga berish laxzalarini o’zgartirib, asinxron dvigatelning stator chulg’amiga berilayotgan kuchlanishni o’zgartirishga va rotorning aylanishlar chastotasini uncha katta bo’lmagan oraliqda o’zgartirishga erishish mumkin. Shu bilan birga kuchlanishni kamaytirish asinxron dvigatelning ishga tushirish va maksimal momentlarini kamaytirishga o lib keladi. Asinxron dvigatelning aylanishlar chast otasini rostlash oralig’ini kengaytirish uchun yopiq yoki chastotali boshqarish tizimlaridan fo ydalanish maqsadga muvofiqdir.

Dvigatellarning aylanishlar chastotasini tarmoq tokining chastotasini o’zgartirib rostlash alohida manba bo’lishini taqozo qiladi. U asinxron dvigatelni ta'minlovchi kuchlanish chastotasini sanoat toki chastotasi (f₁q50 Gts) dan oshirish yoki kamaytirishni ravon o’zgartirish imkonini beradi. Bu rostlash usulining kamchiligi ancha murakkab va qimmatbaho chastota o’zgartirgichining talab qilinishidadir. Asinxron dvigatelning aylanishlar chastotasini chastota o’zgartirgich yordamida rostlashning blok- sxemasi 12-7 rasmda ko’rsatilgan.

Rasm 12-7. Asinxron dvigatelning aylanishlar chastotasi chastota o’zgartirgich yordamida rostlashning blok sxemasi.

IFBT

IFBT

+ Ld

-U

U

ET

UM

Chastota o’zgartirgich boshqariladigan to’g’rilagich (BT), u uch fazali va f₁=const bo’lgan tarmoq kuchlanishini o’zagarmas tok kuchlanishi (U) ga aylantiradi, to’g’rilangan kuchlanishning pul slanishini tekislovchi drosselli Ld fil tr, o’zgarmas tok kuchlanishini o’zgaruvchan chastota f₂ li uch fazali o’zgaruvchan tok kuchlanishiga aylantiruvchi invertor I va IFBT lardan iborat. Impul sli faza boshqarish tizimlari IFBS to’g’rilagich va invert or tirist orlarini boshqarishni amalga oshiradi va qurilmaning kerakli ish rejimini ta'minlaydi.