Yordamchi tarix

 
 
 
 
 
 
9
https://eurodomik.ru/uz/fundament/proishozhdenie-pismennosti-proishozhdenie-i-osnovnye-etapy-razvitiya.html

---

18 
 
3-BOB. QADIMIY YOZUVLARNING ENG MASHHURLARI 
3.1. Oromiy yozuvi 
Gʻarbiy som yozuvlaridan biri; oromiylar miloddan avvalgi 1-ming yillikning 
boshlarida finikiy yozuvi asosida shakllantirgan kansonant yozuv. Oromiylar 
finikiy yozuvining alifbo tarkibini oʻzgartirmagan holda (oromiy alifbosi ham faqat 
undoshlarni ifodalovchi 22 harfdan iborat boʻlgan), unga ayrim uzgarishlar 
kiritganlar: harflarni tashkil etuvchi unsurlar sonini kamaytirish yoki un-surlar 
shaklini oʻzgartirish orqali juda koʻp harflarning shakllarini soddalashtirganlar va 
yozuvni tez yozishga moslashtirganlar. Oromiy yozuvida suzlar asosan ajratib 
yozilgan: 
dastlabki 
soʻzlarni 
ajratuvchi 
belgilar 
bir vertikal chiziq yoki nuqta qoʻllangan, key-inchalik esa suzlar oʻrtasida boʻsh joy 
qoldirish bilan soʻzlar oʻzaro ajratilgan. Oromiy yozuvida harflar alohida-alohida, 
ligaturasiz 2 harfni bir harf shakliga keltirmasdan yozilgan; oʻziga xos 
xususiyatlaridan biri d va g harflarining farqlanmasligidir. Oromiy yozuvi va oromiy 
tili mil. av. 6—4-asrlarda yangi os-sur va qad. fors davrlarida butun Gʻarbiy 
Osiyoda, hatto Misr, Kichik Osiyo va Hindistonda devonxonalarning rasmiy yozuvi 
va tiliga — xalqaro aloqa vositasiga aylangan. Oromiy yozuvi nafaqat monumental 
toshbitiklarda, balki sopol buyumlarda sopol parchalarida va papiruslarda saqlanib 
qolgan. 
10
Bu yozuv gʻarbiy som yozuvlarining mil. av. 3—2asrlardagi koʻplab oromiy 
variantlarining, suryoniy, kvadrat shaklli yahudiy, arab, pahlaviy, sugʻd, uygʻur, 
moʻgʻul yozuvlarining kelib chiqishiga asos boʻlgan. Oromiy yozuvi dagi eng qad. 
yozma yodgorliklar miloddan avvalgi 9-8-asrlarga mansub.