26
XULOSA
Bundan ming yillar ilgari paydo bo’lgan yozuv yillar mobaynida insoniyatga
xizmat qilib keldi va kelmoqda ham. Hayotimizni yozuvsiz tasavvur eta olmaymiz
aslida. Kishilik jamiyatining rivoj taraqqiyoti yozuv vositasida shakklana bordi.
Svililizatsiya
bosqichlari, tarixni o’rganishda birlamchi qurol, kishilar o’rtasida
zamon va makon tanlamay ming yillar davomida xizmat qilib kelayotgan yozuv
yuqoridagi kurs ishida aks ettilirilganidek o’zining uzun yo’llik o’tmishida bir
qancha masofalarini bosib o’tdi.
Fikr yurita turib aytish joizki yozuvning o’rnini hech bir predmet yoki narsa
egallay olmaydi. Yozuv paydo boʻlgunga qadar insoniyat bilimi avloddan-avlodga
ogʻzaki tarzda oʻtgan. Shuning uchun bu bilimlarning to'planishi juda sekin edi.
Ko'pgina insonlar jamoalari tabiiy, geografik to'siqlar - tog'lar, dengizlar, okeanlar
yoki
ijtimoiy - diniy, urf-odatlar, til, turli millatlar bilan ajralib turardi. Shuning
uchun insoniyatning bir hududda qilgan kashfiyotlari
uzoq vaqtdan keyin boshqa
hududda ma'lum bo'lib, ba'zi joylarga umuman etib bormagan. G'ildirak va pulluk
Amerikada yevropaliklarning kirib kelishi bilan paydo bo'ldi. Amerikalik mahalliy
aholi bu narsalarni bilishmas edi.
Og'zaki nutq vaqt va makon jihatidan cheklangan. Gapirilgan narsa faqat nutq
vaqtida eshitilishi mumkin. Siz faqat qisqa masofada gaplasha olasiz. Yozish bu
cheklovlarni yengib chiqadi. Kecha yoki ming yil oldin yozilgan narsalarni o'qiymiz.
Biz yozilgan kitoblarni o'qiymiz turli mamlakatlar dunyo bo'ylab, biz Yerning turli
burchaklaridan xatlarni olamiz.
Yozuvchi tomonidan kashfiyot nutqni fazoda va vaqt ichida etkazish uchun
mahkamlash tizimi sifatida zamonaviy jamiyat taraqqiyotini belgilab bergan eng
muhim kashfiyotlardan biri edi. Yozishning
asosiy afzalligi shundaki, u vaqt
to'sig'ini engib o'tish, turli avlodlar bilan muloqot qilish, avlodlarga dunyoga o'z
bilimlarini etkazish imkonini beradi. Hozirgi kunda ko'plab noyob texnik vositalar
ixtiro qilindi, ular yordamida siz odamlarning nutqini masofaga yoki o'z
vaqtida
27
uzatishingiz yoki uzatishingiz mumkin: zamonaviy odamlar hamma joyda telefon,
radio, televizor va boshqa qator ommaviy axborot vositalaridan foydalanadilar.
Biroq, ushbu texnik vositalarning barchasi faqat XX asrda ixtiro qilingan va bundan
oldin odamlar harflar yordamida bir-biri bilan aloqa qilishgan - bir-birlariga xat
yozishgan, turli xil ish qog'ozlarini yaratgan, bilimlari
va tajribalarini kitoblarga
yozib qo'yishgan.
Inson tomonidan yaratilgan matnlar til mavjudligining faqat bitta shakli, uning
mavjudligining boshqa asosiy shakli og'zaki nutqdir. Og'zaki va yozma nutq - bu
muomala, inson tilini materializatsiya qilish - asosiy aloqa vositasi. Ammo,
shuningdek, biz insoniyat mavjud bo'lishidan avvalgi davrda ishlatilgan va bugungi
kunda ham foydalanishda bo'lgan boshqa aloqa vositalarini ham bilamiz. Masalan,
imo-ishora tili keng tarqalgan bo'lib, u gapirish yoki yozish mumkin bo'lmagan
holatlarda qo'llaniladi. Rassom
tomonidan chizilgan rasm, bastakor tomonidan
yaratilgan ohang, xoreograf tomonidan sahnalashtirilgan raqs kabi turli xil san'at
asarlari ham ma'lum darajada aloqa vositasidir, chunki
ular orqali rassom bizga
ma'lum fikrlar, his-tuyg'ular, his-tuyg'ular, ongni etkazishga harakat qiladi. Inson
tomonidan yasalgan yoki u tomonidan ishlatilgan narsalar, shuningdek, bizga juda
ko'p ma'lumot berishi mumkin. Ko'rinib turibdiki,
ushbu aloqa usullarini
universallik, aniqlik va uzatilayotgan ma'lumotlarning miqdori nuqtai nazaridan til
bilan taqqoslab bo'lmaydi.
Jamiyat tarixidagi yozuvning ahamiyati. Odamlar 500 ming yil davomida
gapirishgan. Yozuvning boshlang'ich shakllari 5 ming yil oldin paydo bo'lgan, xat
yozish esa 3 ming yildan kam. Odamlar 500 ming yil davomida gapirishgan.
Yozuvning boshlang'ich shakllari 5 ming yil oldin paydo bo'lgan, xat yozish esa 3
ming yildan kam. Yozuv insoniyatning eng muhim madaniy yutuqlaridan biridir.
Madaniyat maktubning kelishi bilan sodir bo'ladi. Yozuv insoniyatning eng muhim
madaniy yutuqlaridan biridir. Madaniyat maktubning kelishi bilan sodir bo'ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
