Yo’nalishga kirish

 
99 
 
 
 
Minerallarning  asosiy  zamonaviy  tasnifi  ular  ximiyaviy  tarkibi  kristall 
strukturasining bir – biriga bog’liqligiga qarab bo’linadi. Ularning tashqi ko’rinishi 
hozirgi  vaqtda  rentgenometrik  usul  bilan  o’rganilayotgan  ichki  strukturasini  bir 
qisminigina namoyon eta olish mumkin. 
Minerallarning  ichki  tuzilmasini  deganimizda  ularni  tashkil  qiluvchi 
ximiyaviy  elementlar  atomlarining  uzaro  bir–biriga  bog’liqligi  tushuniladi. 
Bunaqangi boshliqliklarning bir necha tiplari mavjud: 
1.   Kon  turkumi  bog’lanishning,  ya'ni  kation  va  anionlar  bir  –  biriga  shartli 
ravishda  elektrostatik  kuchlar  ta'sirida  tartibli  turadi.  Bu  bog’lanish  miqdor-ining 
juda ko’pchiligiga ta'luqli.  
2.   Metal  bog’lanishning  bog’lanish  turkumi,  bunda  katnonlar  umumiy 
elektron bulutlari bilan o’zaro o’ralgan bo’ladi. Bu turkumga sof tug’ma metallar 
va bir qancha sulfidlar kiradi. 
3.  Gemopolyar  bog’lanish  turkumi,  bunda  atomlar  tashki  elektronlarning 
umumiy  qobig’i  bilan  bog’langan.  Bundan  bog’lanish  olmos  va  ko’pchilik 
sulfidlarga ta'luqlidir. 
Biz  umumiy  geologiya  tug’risida  A.Gbetextin  taklif  qilgan  tasnif  buyicha  to’liq 
bo’lmasada  bir  necha  bo’limlari  va  mineralsinflari  bilan  tanishib  chiqamiz. 
Minerallar  sof  tug’ma  elementlar,  sulfidlar,  galloidlar,  birikmalar,  oksid  va 
gidroksidlar,  kislorodli  tuzlar,  karbonatlar,  sulfatlar  vrlfarmat  va  molibdatlar, 
fosfatlar va silikatlar sinfiga bo’linadi. 
Tog’  jinslarini  asosiy  qismini  tashkil  etuvchi  minerallar  jins  hosil  qiluvchi 
metallar  deyiladi.  Ruda  tarkibining  asosini  tashkil  qiluvchi  metallar  ruda  hosil 
qiluvchi metallar deyiladi.  
Minerallarning  barcha  xossalarini  o’rganuvchi  geologiyaning  aloxida 
bo’lismlari  mineralogiya,  ularning  kristall  xossalrini  o’rganuvchi  bo’limiga  esa 
kristallografiya deyiladi.  
Endi minerallarning xossalari bilan tanishib chiqamiz.