Yo’nalishga kirish

Mehnatni muhofaza qilishning nomenklatura chora-tadbirlari 
Kasaba uyushmasi ustaviga asosan FZKU vositachiligida har yili ma’muriyat 
(direktor shaxsida) bilan ishchi – xizmatchilar o’rtasida o’zaro mehnat 
munosabatlari to’g’risida jamoat bitimi tuziladi. Bu bitimda ishchi va 
xizmatchilarning mehnat qilishi va madaniy, maishiy dam olishi borasidagi 
tadbirlar haqida kelishib olinadi. Unda mehnatni muhofaza qilish chora-tadbirlari, 
mehnat sharoitini yaxshilash masalalari ham hisobga olinadi va bu masalalar 
ma’lum tartibga keltirilib, mehnatni muhofaza qilishning nomenklatura chora-
tadbirlari sifatida bitimga tirkab qo’yiladi. 
Nomenklatura chora-tadbirlari rejasini, kasaba uyushmasi komitetlari bilan 
kelishgan holda, ma’muriyat xodimlari tuzadi. Unga ushbu korxona ayni paytdagi 
mehnat sharoiti, kasb kasalliklari va sanoat korxonasida inson organizmiga ta’sir 
qiluvchi zararli omillarning mavjudligi asos qilib olinadi. Bu reja kasaba 

---

uyushmasi bilan kelishilgandan keyin ishchilarning umumiy majlisida muhokama 
qilinadi. 
Nomenklatura chora-tadbirlariga asosan ish sharoitini yaxshilash chora-
tadbirlari kiritilib, ularni shartli ravishda quyidagi uch guruhga bo’lib qarash 
mumkin: 
1. Baxtsiz xodisalarning oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar: bunga 
qo’shimcha saqlovchi va muhofaza qiluvchi to’siqlarni o’rnatish, blokirovka qilish, 
muhofazaning avtomatik tizimlarini qo’llash, uzoqdan turib boshqariladigan 
asboblar joriy qilish, signal tizimlari, mexanizatsiyalashtirish masalalari va 
boshqalar kiradi. 
2. Sanoat korxonalarida kasb kasalliklarini kamaytirishga qaratilgan chora-
tadbirlar: ishchilarga zararli ta’sir ko’rsatuvchi moddalardan muhofaza qiluvchi 
qurilmalar tayyorlash yoki sotib olish, yaxshi shamollatish va havoni 
mo’tadillashtirish tizimlarini o’rnatish, eskilarini takomillashtirish, umumiy havo 
almashtirish usullari bilan birga xavfli moddalar ajraladigan joyni ham ajratish, 
havo so’rish tizimida mukammallashtirilgan mashinalardan foydalanish, havo 
holatini kuzatadigan asboblar o’rnatish va boshqalar. 
3. Ish sharoitini umuman yaxshilashga qaratilgan chora-tadbirlar: mo’’tadil 
yoritish, sanitariya-maishiy xonalar holatini yaxshilash, maxsus kiyim-bosh va 
oyoq kiyimlarini vaqtida sifatli remont qilish, mehnatni muhofaza qilish 
kabinetlari, burchaklari va vistavkalari tashkil qilish va boshqalar. 
Sanoat korxonalarida texnologik jarayonlar taqozo qilinadigan chora-
tadbirlar, masalan, yangi texnologik jarayonlar va ishlab chiqarishni maqsadga 
muvofiq tashkil qilish masalalari, garchi ish sharoitini yaxshilashga qaratilgan 
bo’lsada, nomenklatura chora-tadbirlariga kiritilmaydi. 
Nomenklatura chora-tadbirlari ish bitimiga kiritilganligi va ishchilarning 
umumiy majlisida tasdiqlangani sababli, ular bajarilishi shart bo’lib qoladi va bu 
haqda ma’muriyat ishchilarga axborot berib turishi kerak. Unga sarflanadigan 
mablag’ sanoat korxonasining asosiy fondidan olinadi, ya’ni bu xarajatlar 
umumsex va umumzavod xarajatlari hisobiga kiradi. Mehnatni muhofaza qilish 

---

nomenklatura chora-tadbirlariga ajratilgan mablag’lardan boshqa maqsadlarda 
foydalanish mutlaqo taqiqlanadi. 
Mehnatni 
muhofaza 
qilishning 
nomenklatura 
chora-tadbirlari 
sanoat 
korxonalarida o’tkazilishi lozim bo’lgan va bu korxonalarning bosh rejasiga 
kiritilgan. 
Mazkur 
rejaga 
sanoat 
korxonasi 
joylashgan 
maydonlarni 
obodonlashtirish, ishchilar yashaydigan zonalar holatini yaxshilash, korxona tashqi 
ko’rinishi va unga tutashuvchi yo’l va yo’lkalar holatini yaxshilash, barcha ishlab 
chiqarish zonalarini ko’kalamzorlashtirish masalalari kiradiki, bular tuman, viloyat 
miqiyosida hisobga olinadi va unga ma’lum mablag’ ajratiladi.