Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

Faoliyatning uzluksizligi. Ushbu standartga muvofiq, agarda 

kelgusida bank o‘z faoliyatini davom ettirishni rejalashtirayotgan bo‘lsa 

va uni tugatish ko‘zda tutilmayotgan bo‘lsa, buxgalteriya hisobini yu-

ritish qoidasi o‘zgarmaydi. Firmalarni tugatish yoki aktivlar obyektini 

sotish hollarida hisobotda yashirin zararni aks ettirish lozim, bunday hol 

agarda mavjud aktivlarning sotish qiymati qoldiq qiymatdan kam 

bo‘lgan holda yuz beradi. 

Moliyaviy yil bo‘yicha taqsimlash. Ushbu tamoyilni amalga 

oshirish banklardan daromadlar va xarajatlarni hisobga olishni kredit 

taqdim etilganidan boshlab, mablag‘lar haqiqatda kelib tushgan vaqtdan 

e’tiboran, ularni amalga oshirilishiga ko‘ra talab etadi. Shu bilan bir 

vaqtda o‘sib borayotgan xarajatlar foizlari, depozitlar bo‘yicha foizlar 

to‘lanish muddatidan qat’iy nazar, joriy yil hisobotida aks etishi lozim. 

Ehtiyotkorlik. Bu tamoyil bank aktivlari va passivlarini muayyan 

ehtiyotkorlik darajasida baholashni talab etadi. Bu o‘ta dolzarb, chunki 

---

 

195

ularni kredit xarajatlarini bashorat qilishga mo‘ljal oladi va zaxira 

fondlari miqdorlari va muddatlariga mos holda tavakkalchilikda hosil 

qilishni rag‘batlantiradi. 

Yangi planschyotlari 1998 – yildan kiritilgan bo‘lib, moliyaviy 

statistika sohasidagi xalqaro tashkilotlar talabini hisobga olgan holda 

ishlab chiqilgan. U jahon amaliyotida tan olingan quyidagi tamoyil-

lardan foydalanishni ko‘zda tutadi: 

 

kredit tashkilotlari faoliyatining uzluksizligi; 

 

hisobga olish usullarining va buxgalteriya hisobi qoidalarining 

o‘zgarmasligi; 

 

mazmunning shakldan ustun bo‘lishi; 

 

bank operatsiyalarini amalga oshirishda ehtiyotkorlik; 

 

aktiv va passivlarni turlicha aks ettirish; 

 

kiruvchi balansning mustahkamligi; 

 

muhimlik; 

 

hisobga olishning oshkoraligi; 

 

qisqa muddatli qarzlarning uzoq muddatli qarzlarga aylantirish, 

ya’ni konsolidatsiya qilish tamoyillari kiradi. 

Banklar balansini yangi schyotlar asosida tuzish moliyaviy hisobot 

sifatini yaxshilashga, kredit tashkilotlari faoliyatini boshqarish uchun 

zarur bo‘lgan ma’lumotlarning ishonchlilik va amaliylik ahamiyatini 

yanada oshirishga imkon beradi.