Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

37-chizma. Riskni boshqarish jarayoni. 

 

Shuni ta’kidlash lozimki, respublikamizda aksariyat banklar sohalar 

bo‘yicha (Savdogarbank, G‘allabank, Paxtabank, Mikrokreditbank va 

h.k.) ixtisoslashgan banklar bo‘lib, ularning kredit qo‘yilmalarining 

asosiy qismi o‘zi ixtisoslashgan sohalarga yo‘naltiradi.  

Bu yerda ham muayyan talab o‘rnatilishi lozim. Prof. 

Sh.Abdullayevaning fikriga ko‘ra, bank bir sohaga kredit berganda, shu 

soha uchun berilgan kreditlar ko‘lami bank kredit portfelining 35 

foizidan oshmasligi lozim. Bu ham kredit riskining oldini olishning 

 

Kutilayotgan risk 

Riskni tahlil qilish 

Riskni baholash 

Riskni kamaytirish va uning oldini olish bo‘yicha 

choralar ishlab chiqish 

Riskka samarali ta’sir ko‘rsatish usullarini tanlash 

 

 

Riskni qabul qilish 

 

o’tkazib  

yuborish 

 

Sug‘urtalash 

Diversifikatsiyalash 

 

Kafolat olish 

Riskka ta’sir ko‘rsatish

Garov 

olish 

Moliyalashtirish 

bo‘yicha zaxiralar

 

tashkil qilish 

Qo‘llanilgan usullar nati-

jasini tahlil qilish 

Riskni  

pasaytirish 

Qaror  

qabul qilish 

Riskdan

qochish 

Risklarning monito-

ringini davom ettirish 

---

 

427

omillaridan biri bo‘lishi mumkin.

 

17F

1

 

[274]. Bank risklarini boshqarish strategiyasini ishlab chiqishda 

risklarning quyidagi asosiy turlariga e’tiborni qaratmoq lozim: 

 

depozitlarni shakllantirish riski; 

 

yangi faoliyat turi riski (masalan, faktoring operatsiyalar 

bo‘yicha); 

 

lizing kelishuvi riski;  

 

qarzdorning o‘z moliyaviy majburiyatlari yuzasidan bajarmagan 

faoliyati bilan bog‘liq kredit riski; 

 

bozor foiz stavkalarining farqlanish ehtimoli bilan bog‘liq foiz 

risklari; 

 

qimmatli qog‘ozlarning qadrsizlanish ehtimoli bilan bog‘liq 

bozor riski. 

 

valuta kurslarining farqlanishi bilan bog‘liq valuta risklari. Bank 

bunday riskka chet el valutasida turli xildagi operatsiyalar o‘tkazish, 

valutalar oldi-sotdisi, valutaviy kreditlar berish natijasida duch keladi. 

Bank o‘z faoliyatida mavjud riskni aniqlash, uni qabul qilish, uni 

kuzatib borish va uni boshqarish qobiliyatiga tayyor ekanligini o‘z 

zimmasiga olishi lozim.  

[275]. Risklar asosan quyidagi usullarni qo‘llash yordamida 

boshqariladi (57-jadval). 

Agar risklarning oldini olishning to‘liq imkoniyati mavjud 

bo‘lmasa, u holda oxirgi manba riskni qoplash hisoblanadi. Riskni 

qoplash quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 

 

banklar tomonidan umumiy va maxsus zaxira fondlarini tashkil 

qilish; 

 

ma’lum yig‘indilarni zararlarga o‘tkazish; 

 

kredit bo‘yicha foizlar belgilashni to‘xtatish va boshqalar. 

Risklarni boshqarish daromad bilan risk o‘rtasidagi optimal nisbatni 

topish, mavjud riskni minimallashtirishni o‘z ichiga oladi.