Yetkazib berish zanjirini boshqarish

4.2. Yetkazib beruvchi mahsulotlarini sifatini ta’minlash 
 
Logistik boshqaruv ta’minotining an’anaviy usullaridan “aniq 
vaqtda” Just in time (JIT) nomini olgan tamoyil bo‘yicha ta’minlashga 
o‘tishga imkon beradi.
An’anaviy ta’minlashda ishlab chiqrish-sotish tizimining kirishida 
yetkazib beruvchilardan oqim ko‘proq yoki kamroq uzoq muddatli 
shartnomalar va yetkazib berishga oldindan buyurtmalarga muvofiq 
shakllantiriladi, ishlab chiqaruvchi tomonidan uni iste’mol qilish esa 
ko‘proq yoki kamroq qisqa muddatli, ammo so‘zsiz qanoatlantirishni talab 
qiluvchi ishlab chiqarish talablari bilan belgilanadi.
Bir tomondan xomashyo materiallar va butlovchilarning har xil 
vaqtdaligi va har xil intensivligi va boshqa tomondan ularning iste’mol 
qilishda navlari va hajmi bo‘yicha ancha katta bo‘lgan zaxiralarni tashkil 
qilinishi talab qilinadi. Bunday zaxiralar, ishlab chiqarishning bir 
maromdaligini ta’minlagan holda uning iqtisodiy samaradorligini ancha 
pasaytiradi. Ayniqsa, bu bozor iqtisodiyotida namoyon bo‘ladi, ammo 
rejaga asoslangan iqtisodiyot sharoitlarida va yakka hukumronlik 
sharoitlarida ham katta ahamiyatga ega.
Logistik boshqaruv tamoyillarini ko‘magi xomashyo materiallar va 
butlovchilarni yetkazib beruvchilar tomonidan yetkazib berilishi va ularni 
iste’mol qilinishini ko‘proq darajada moslashishiga imkon beradi. 
Yetkazib beruvchilar bilan umumiy masalalarni hal qiluvchi kishilar kabi 
munosabatlarni 
o‘rnatilishi hamda axborot almashinuvini uning 
operativligi 
va 
qamrab 
olish 
kengligini 
keskin 
oshiruvchi 
kompyuterlashtirish JIT tamoyiliga o‘tish imkoniyatiga olib keladi. JIT 
tamoyili mohiyati bo‘yicha shundan iboratki, huquqiy vujudga kelgan 
ehtiyojlarga ko‘ra kerakli xomashyo materiallar va butlovchilarni kerakli 
vaqtda kerakli sifatda va kerakli miqdorda kerakli muddatga yetkazib 
berishdan iboratdir. Bu ishlab chiqarish maromi ko‘rsatkichlarini 
pasaytirmasdan kirish va oraliq zaxiralarini kamaytirish uning iqtisodiy 
samaradorligini oshirish va bozor ehtiyojiga omillik bilan javob 
qaytarishga imkon beradi. Keyingisi mijozlar doirasi kengaytirish va 
o‘zining bozordagi o‘rnini mustahkamlashga imkon beradi. Bu ba’zida 
ishlab chiqarish xarajatlarini pasaytirishga qaraganda muhimroqdir, chunki 
shaxsiy narx-navo va texnik siyosatni o‘tkazishga imkon beradi. 

---

88 
Ta’minotni an’anaviy tashkil qilish va JIT tamoyili bo‘yicha 
ta’minotning sxemalari va chizmalarda berilgan.
4.1-chizma. Kirish oqimlarini tashkil qilishning an’anaviy tuzilishi.