Yer usti transport tizimlari

SZ-3,6A RUSUMLI SEYALKA 
 
 
 
DEM-3,6 RUSUMLI SEYALKA KXU-4 RUSUMLI KULTIVATOR 
MASHINALARGA QO‘YILGAN AGROTEXNIK TALABLAR 
 
-ekish chuqurligi (er sharoitiga qarab), sm…….………….2-6
-urug‘larni 
ko‘mish 
chuqurligi 
notektsligi, 
sm 
ko‘pi
bilan…………………………..±1
-ekilgan maydon bo‘yicha urug‘larni belgilangan me’yorga nisbatan notekisligi, % 
ko‘pi bilan …………±1
-ekish 
soshniklari 
orasidagi 
notekislik, 
% 
ko‘pi 
bilan…………………………………...6 
-bir 
gektarga 
g‘alla 
ekish 
normasi, 
kg/ga………………………………………………... 60-250
-ekish 
apparatlaridagi 
urug‘ning 
shikastlanish 
darajasi, 
% 
ko‘pi 
bilan………………..3 
 
Tukli chigitlarni ekish uchun, SCHX-4A, SXU-4, SMX-4, Tuksizlantirilgan 
chigitlarni aniq miqdorda ekish uchun, «KEYS-1200» 

---

148 
 
SXU-4 RUSUMLI UNIVERSAL PAXTA SEYALKASI 
 
SMX-4 RUSUMLI MODULLI PAXTA SEYALKASI 
KEYS-1200 RUSUMLI PNEVMATIK SEYALKA 
SXU-4 UNIVERSAL CHIGIT EKISH SEYALKASINING VAZIFASI 
SXU-4 universal chigit ekish seyalkasi tukli va tuksiz chigitlarni 60 va 90 sm 
oraliqda uyalab, punktirlab, qatorlab ekish uchun mo‘ljallangan. SHu bilan birga bu 
seyalka bilan makkajo‘xori donini 70 sm qator oralig‘ida ekish ham mumkin. 
Seyalka chigit ekish bilan birga quyidagi agrotexnik operatsiyalarni ham bajara 
oladi: -sug‘orish uchun egatlar ochish; -har bir egat yon bag‘riga mineral o‘g‘it yoki 
ularning aralashmasini soladi; -chigit tushgan zonaga gerbitsid purkash. 

---

149 
Yuqorida atib o‘tilganlarni amalga oshirish uchun KXU—kultivator-
oziqlantirgichning ishchi organlaridan va PXG-4 gerbitsid sepish moslamasidan 
foydalaniladi. 
Seyalka 9 kN sinfidagi T-28X4M va 14 kN sinfidagi MTZ-80X traktorlari 
bilan agregatlanadi. Seyalka traktorning osma tizimiga uch nuqtali sxemada SA-1 
avtotirkagichi yordamida osiladi. 
Seyalka quyidagi variantlarda ishlab chiqariladi: 
A) SXU-4 seyalkasi tukli chigitlarni ekish uchun mo‘ljallangan hamda tuksiz 
chigitlarni ekish uchun almashtiriladigan apparatlar bilan jihozlangan: 
B) SXU-4-1 seyalkasi g‘altakli ekish apparati bilan jihozlangan bo‘lib, tukli 
chigitlarni 90 va 60 sm kenglikdagi qator oralariga ekish uchun mo‘ljallangan; 
V) SXU-4-11 seyalkasi diskli ekish apparati bilan jihozlangan bo‘lib, chigit va 
makkajo‘xorini 90 va 60 sm kenglikdagi qator oralariga ekish uchun mo‘ljallangan. 
SEYALKANING UMUMIY TUZILISHI VA ISH JARAYONI 
SXU-4-1 seyalkasi tayanch g‘ildirak 2, rama 1 va uning old va ketingi 
bruslariga mahkamlangan to‘rt zvenoli mexanizm 3 dan iborat. Iztortkichlar 4 
ramaning old brusiga o‘rnatilgan. Aylanma harakat seyalkaning tayanch g‘ildiragidan 
yuritma orqali umumiy taqsimlash valiga,undan esa ekish va uya hosil qilish 
apparatlariga uzatiladi. 
CHIGITNI PLYONKA OSTIGA EKISH SEYALKASI, TUZILISHI VA 
TEXNOLOGIK ISH JARAYONI 
CHigitni plyonka ostiga ekish texnologiyasining afzalliklari ko‘p bo‘lganligi tufayli 
keng tarqalmokda. Bu texnologiya ishlatilsa, erta bahorda kuyosh nuridan to‘liqrok 
foydalanib, tuproq xaroratini kerakli darajagacha ko‘tarib, chigitni 
10...15 kun
oldin 
ekib olinadi. 10 sm chuqurlikdagi xarorati 
9...10 °S 
ga etgan tuproqning ustiga 
plyonka yopilsa, mulcha (parnik) effekti xisobiga uning xarorati qo‘shimcha 4...5°S 
ga ortib, chigitning unib chiqishiga etarli sharoit tug‘iladi. Plyonka ostida namlik 
uzoq saqlanadi, shu sababli chigitni tabiiy namlikda undirib olishda va xatto kunlar 
isib ketguncha sug‘ormaslik imkoniyati tug‘iladi. Plyonka ostida begona o‘tlar o‘sib, 
rivojlanmaydi, demak kultivatsiya o‘tkazishning soni ham kamayishi mumkin. Qulay 
sharoitda rivojlangan g‘o‘za tezroq ko‘sak tugib, xosildorligini 10...12 s/ga gacha 
oshiradi. Muximi, xosil erta pishib, uni (10...15 kunga) erta yig‘ib olish mumkin 
bo‘ladi. 
Mazkur texnologiyani bajarilishini ta’minlaydigan seyalka sxemasi quyida 
keltirilgan. U rama 
2
, osish moslamasi 
1
, iztortkich, barabanli miqdorlagich 
3
, er 
tekislagich 
4
, ariqcha ochadigan sferik disk 
5
, plyonka chetini tuproq bilan 
ko‘madigan sferik disk 
6
, plyonka o‘rami o‘rnatilgan valik
 7
, plyonkani taranglovchi 
valiklar 
8
, sidirgich 
9
, zichlagich 
10 
lardan tuzilgan. 

---

150 
CHIGITNI PLYONKA OSTIGA EKADIGAN SEYALKANING SXEMASI. 
a-yon ko‘rinishi; b-ust ko‘rinishi; v-ishchi qismlar ish jarayonining sxemasi; 1-
osish moslamasi; 2-rama; 3-miqdorlagich; 4-er tekislagich; 5 va 6-sferik disklar; 
7 va 8-jo‘valar; 9-sidirgich; 10-zichlagich.