Yer usti transport tizimlari

 
 
O‘simlik qoldiqlari va begona o‘tlar bo‘lgan tuproqning yuqori qatlamini 
ko‘milish sifatini yaxshilash uchun plugga qo‘shimcha ishchi organlar – 
chimqirqarlar o‘rnatiladi.
CHIMQIRQAR
–plugning har bir korpusi 
oldiga o‘rnatiladi. U tuproq qatlamini
yuqorigi chim bosgan qismini korpusning dala 
kesimi tomonidan 10…12 sm qalinlikda va korpus 
qamrov kengiligini 2/3 qismigacha kenglikda qirqadi 
va oldinda ketayotgan korpus egati tubiga ag‘darib tashlaydi. 
Korpuslar tuzilishiga ko‘ra ag‘dargichsiz, kesuvchi, surilma iskanali, 
kombinatsiyalashgan hamda disksimon turlarga bo‘linadi. 
 
AG‘DARGICHSIZ KORPUS
- tuproqni yaxshi yumshatadi. Lemex 
bilan qirqilgan va qisman uvalangan palaxsa kengaytirgich sirti bo‘yicha 
ma’-lum balandlikka ko‘tariladi, so‘nra esa egat tubiga tushadi va 
zarbadan qo‘shimcha maydalanadi.
KESIK KORPUS
- haydov qatlami katta 
bo‘lmagan kulrang tuproqlarga ishlov berish uchun 
mo‘ljallangan. Korpusning lemexlari palaxsani ikki qismga 
bo‘ladi. Lemex bilan kesilgan palaxsaning kul-rang qismi u 
bo‘yicha ko‘tarilib, lemexlar orasidan o‘tadi va egat tubiga aylan-
masdan tushib qo‘shimcha uvalanadi. Lemex
 
bilan kesilgan palaxsaning 

---

145 
madaniylashgan yuqori qismi ag‘dargichga uzatiladi. Ag‘dargich bu qatlamii 
aylantiradi, yumshatadi va quyi qatlam ustiga ag‘daradi. 
SURILMA ISKANALI KORPUS
- qattiq soz va toshli 
tuproqlarni shudgorlash uchun mo‘ljallangan. Iskananing o‘tkir 
pastki uchi lemex tig‘idan oldinga 20...30 mm chiqib, lemexning 
tumshug‘i lom (toshlarga uchraganda) vazifasini bajaradi va 
korpusni tuproqqa yaxshi botishini ta’minlaydi. 
KOMBINATSIYALASHGAN KORPUS
- 
og‘ir va ildizmevalilar ekilgan tup-roqlarni 
shudgorlash uchun mo‘ljal-langan. Korpus ag‘dargichning 
kesilgan kanoti o‘rnida o‘rnatilgan rotor bilan 
jihozlangan. Rotor kesilgan korpus shak-lida 
qilingan bo‘lib, uning hosil qiluvchilariga parrak-lar berkitilgan. U 
traktorning quvvat olish validan harakat olib aylanadi, natijada 
qisqartirilgan ag‘dargichdan chiqadigan palaxsani parraklari bilan 
maydalaydi va uni egatga irg‘itadi. 
DISKSIMON KORPUS
-sug‘oriladigan erlar va quruq og‘ir yoki 
o‘ta nam tuproqlarni shudgorlash uchun qo‘llaniladi.