Yaxshi iqtisodchi bilishi shart bo’lgan iqtisodiy ta’limotlar

Yaxshi iqtisodchi bilishi shart bo’lgan iqtisodiy ta’limotlar

Qadimgi yunonistondagi iqtisodiy qarashlar. Iqtisodiy fikrlar qadimgi Yunonistonda yaxshi rivojlantirildi. Ksenofont, Platon, Aristotel asarlarida iqtisodiy muammolar maxsus tadqiqot obyektiga aylandi.

Ksenofont (mil. avv. 450-355) “Ekonomiks”, “Daromadlar to’g’risida” asarlarda davlatga amaliy tavsiyalar beribgina qolmay, unda mehnat taqsimotini ham birinchilardan bo’lib tahlil qilgan.

Aristotel (mil. avv. 384-382) “Nikomaxova etikasi” va “Siyosat” asarlarida ekonomika va xrematistika tushunchalarini sharxlab beradi.

Islom olamidagi iqtisodiy qarashlar. Islom dinida iqtisodiyotga ahamiyat bilan qaraladi. Islomning muqaddas kitobi bo’lmish – Qur’oni karimda ham iqtisodiy hayotga oid ko’plab uchratish mumkin. Iqtisodiy hayot “Yenglar, ichinglar, hadya qilinglar, ammo isrof qilmanglar”, degan ko‘rsatmalar asosida olib boriladi (bu hozirgi davrda eng asosiy muammolardan biri hisoblanadi), “Daryo bo ‘yida tahorat qilsangiz ham suvni isrof qilmanglar” kabi qoidalar aynan hozirgi zamon iqtisodiyoti va ekologiyasi uchun nihoyatda ahamiyatlidir. Musulmonlar iqtisodiyotdan ham chuqur bilimga ega bo’lganlarini G’azzoliy, ibn Xaldun, Forobiy, ibn Sino va boshqa shaxslar misolida ham ko’rishimiz mumkin.

Merkantilizm. Merkantilistlaming ilmiy dunyoqarash tamoyillari quyidagilar bilan tasvirlanadi: har qanday oltin va qimmatbaho narsalarga boylik sifatida qarash; mamlakatga oltin va kumushning oqib kelishini ta’minlash maqsadida tashqi savdoni tartibga solish; arzon xomashyoni import qilish yo‘li bilan sanoatni rag'batlantirish; import qilinadigan sanoat tovarlariga proteksionistik ta’riflami belgilash; eksportni, ayniqsa, tayyor mahsulotlar eksportini rag‘batlantirish; ish haqining past darajasini ushlab turish uchun aholining o‘sishi. Milliy farovonlikning zaruriy sharti sifatidagi aktiv savdo balansi doktrinasi, shak-shubhasiz, merkantilizmning asosi hisoblanadi. Merkantilistlar dastlabki va yetuk merkantilistlarga bo’linadi.